Η ιστορία των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα είναι πλούσια, γοητευτική και δυστυχώς παραμένει άγνωστη. Η Σύρος και ειδικότερα η Ερμούπολη από την ίδρυση της ως σήμερα ήταν ανέκαθεν κέντρο επικοινωνιών κάθε μορφής και ιστορικά είναι καταγεγραμμένη να κατέχει ίσως τον σημαντικότερο ιστορικά λόγο σε όλη αυτήν την μεγάλη και βαθιά ιστορία των Ελληνικών τηλεπικοινωνιών.
Στο προηγούμενο όσο και σε αυτό το άρθρο θα διαβάσετε μερικές ακόμη άγνωστες πλην όμως σπουδαίες (από την σπουδή, την έρευνα της γνώσης) λεπτομέρειες της μεγάλης αυτής ιστορίας.
Το άρθρο χωρίζεται σε δύο μέρη.
Το πρώτο αναφέρεται στη ζωή και το έργο του William Pryor Binney που υπήρξε ο Γενικός διευθυντής της Eastern Telegraph Company στην Ελλάδα. Έζησε, πέθανε και τάφηκε στη Σύρο και ο τάφος του παραμένει άγνωστος ως σήμερα.
Στο δεύτερο, το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ θα διαβάσετε για ένα ακόμα σπουδαίο κομμάτι των Ελληνικών τηλεπικοινωνιών και μάλιστα πολύ γνωστό και στους Συριανούς. Το καλωδιακό ατμόπλοιο "Θαλής ο Μιλήσιος", το παλαιότερο καλωδιακό πλοίο στον κόσμο.
Το παράρτημα συμπληρώνεται με μία αναφορά στα νέα σύγχρονα Ελληνικά καλωδιακά πλοία. Ο λόγος που πρόσθεσα το παράρτημα αυτό είναι ότι η Σύρος ως νησί στο κέντρο του Αιγαίου και ως σημαντικός κόμβος μεταξύ Ανατολής και Δύσης κατέχοντας το προνόμιο του επικοινωνιακού κόμβου, ο μόνος τρόπος για να συντηρηθεί και να υλοποιηθεί είναι ο τρόπος που γίνονται τα πάντα στα νησιά μας. Με τα πλοία. Αξίζει λοιπόν η αναφορά σε αυτά.
Στο ακριβώς προηγούμενο ιστορικό μου άρθρο της 12/9/2020 με τίτλο, «Το μνημειώδες κτήριο της Eastern Telegraph Company στα Λαζαρέτα της Ερμούπολης. Στα άδυτα του πιο μυστηριώδους παλιού οικοδομήματος της παλιάς Ερμούπολης», ανάμεσα στα όσα έγραφα σε αυτό υπήρχαν δυο παράγραφοι που ανέφεραν τα έξης:
«20 Μαρτίου 1859: Επί πρωθυπουργίας Αθανάσιου Μιαούλη, ψηφίσθηκε ο νόμος «Περί αγοράς και εγκαταστάσεως υποβρυχίου ηλεκτρικού καλωδίου από Πειραιώς εις Σύρου»
και ένας ακόμα …
«Την 1η Δεκεμβρίου 1866 το Ελληνικό κράτος παραχωρεί με σύμβαση στην εταιρεία Ι. Ράλλη-W. Binney για 40 χρόνια το αποκλειστικό δικαίωμα της εγκατάστασης και συμπλήρωσης με δικές της δαπάνες υποβρυχίων τηλεγραφικών γραμμών που θα ενώσουν τα παράλια της Ελλάδος μεταξύ τους και με το εξωτερικό.»
Δεν ξέρω πόσοι προσέξατε διαβάζοντας το άρθρο αυτές τις «λεπτομέρειες» … Πολλές φορές καλοί μου αναγνώστες η έρευνα της ιστορίας και η αποκάλυψη σημαντικών πτυχών που βοηθούν στην ερμηνεία άλυτων και «περιέργων μυστηρίων» της ιστορίας βασίζεται σε κάτι τέτοιες λεπτομέρειες.
Ακριβώς λοιπόν αυτή η λεπτομέρεια με οδήγησε σε μια σπουδαία και μοναδική ανακάλυψη που επί αιώνες έμενε κρυμμένη... σε ένα νεκροταφείο στη Σύρο. Ένα νεκροταφείο και αυτό ξεχασμένο και αγνοημένο από τους ανθρώπους και την ιστορία. Ένα νεκροταφείο που βρίσκεται στο σχεδόν πιο πολυσύχναστο δρόμο της Ερμούπολης και κανείς δεν το έχει προσέξει ούτε έχει ποτέ ασχοληθεί μαζί του.
Ποια λοιπόν είναι αυτή η ιστορία και το μυστήριο που αποκαλύφθηκε;
Η εταιρεία Eastern Telegraph Company ιδρύθηκε το 1872. Πρόεδρος της ήταν ο John Pender και ο διευθύνων σύμβουλος ήταν ο Sir James Anderson.
John Pender - Eastern Telegraph Company
Sir James Anderson - Eastern Telegraph Company
Μέχρι το 1883 η εταιρεία λειτούργησε 44 σταθμούς, είχε 18.334 μίλια καλωδίων, είχε 946 χερσαίες γραμμές και μίσθωνε άλλα 1.812. Λειτουργούσε διατλαντικά καλώδια στη Βόρεια και Νότια Αμερική, καθώς και καλώδια στην Ευρώπη, την Αφρική, τη Μέση και Άπω Ανατολή και την Αυστραλία.
Ο William Pryor Binney, γιος του Stephen και της Emily (Pryor) Binney, από το Moncton γεννήθηκε στις 21 Ιουλίου 1840. Παντρεύτηκε την Ελληνίδα Πολυξένη (Polyxena) Πατεράκη, κόρη του αείμνηστου Γιώργου Πατεράκη, σημαντικού Έλληνα της Κωνσταντινούπολης.
Το σπίτι που γεννήθηκε είναι στην οδό 5178 Morris Street, Χάλιφαξ, Νέα Σκωτία, Καναδάς (Heritage Division NS Τμήμα Τουρισμού, Πολιτισμού και Κληρονομιάς, 2005). Ο κ. Binney υπήρξε ο γενικός διευθυντής (general manager) του υποβρύχιου τηλεγραφικού καλωδίου στο βασίλειο της Ελλάδας και της Τουρκίας. Στην πραγματικότητα ήταν αυτός που μαζί με τον Ιωάννη Ράλλη έφεραν την EASTERN TELEGRAPH COMPANY, την μεγαλύτερη εταιρία τηλεγραφίας στον κόσμο, εκείνη την εποχή στη Σύρο καθιστώντας το νησί μας τον βασικότερο και κεντρικότερο τηλεγραφικό κόμβο στην Μεσόγειο ενώνοντας και προωθώντας τις επικοινωνίες μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Παράλληλα ήταν πρόξενος της Αγγλίας στις Κυκλάδες. Έζησε στη Σύρο και κατείχε το αξίωμα αυτό επί είκοσι πέντε χρόνια. Ήταν πολύ αγαπητός στους Συριανούς εκείνης της εποχής. Αν και πρόξενος και κατέχοντας μεγάλα αξιώματα ήταν φιλικός και ευγενικός.
Το σπουδαιότερο ήταν ότι όχι μόνο έζησε στη Σύρο αλλά πέθανε στη Σύρο και ο τάφος του βρίσκεται στη Σύρο. Δυστυχώς ακόμα και η ιστορία δεν θυμάται αυτόν τον σπουδαίο Άνδρα φιλέλληνα και φιλοσυριανό που βοήθησε όσο ελάχιστοι στην ανάδειξη της Σύρου και της Ερμούπολης ειδικότερα, να γίνει μια από τις σημαντικότερες πόλεις του Νέου Ελληνικού κράτους μετά την Επανάσταση και την απελευθέρωση του 1821.
Ο William Pryor Binney εκτός από πρόξενος της HBM στη Σύρο, κατείχε τον τίτλο του Chevalier που είχε λάβει από τον Βασιλιά της Ελλάδας, καθώς και τα μετάλλια της τάξης του Σωτήρα και της τάξης του Σιδήρου Σταυρού, από τον Αυτοκράτορα της Αυστρίας. Δυστυχώς μαζί με την Ελληνίδα σύζυγο του δεν απέκτησαν ποτέ παιδιά και ίσως για αυτό και μετά τον θάνατο του χάθηκαν τα ίχνη του από την Σύρο.
Όταν πέθανε, ένας από τους αδελφούς του, ο Irwine Whitty Binney ήταν μάλλον εκείνος που μερίμνησε κατά κάποιο τρόπο την κηδεία του William το 1888, στο Βρετανικό Νεκροταφείο στη Σύρο. Ο Irwine ήταν ο επικεφαλής του τελωνείου του Moncton και ταξίδεψε κάνοντας κυριολεκτικά ένα ταξίδι οδύσσεια για να έρθει στη Σύρο και να επιβλέψει την ταφή του αδελφού του.
Τον έθαψε στο Βρετανικό κοιμητήριο που βρίσκεται στον γρανίτινο δρόμο του Αγίου Γεωργίου λίγα μετρά μετά από την εκκλησία και το διάσημο μαυσωλείο της Σύρου.
Ένα άγνωστο ξεχασμένο νεκροταφείο που ελάχιστοι γνωρίζουν και ακόμα λιγότεροι επισκέπτονται έστω και από περιέργεια να δουν τι υπάρχει εκεί μέσα.
Ο τάφος του σπουδαίου αυτού Φιλέλληνα και Φιλοσυριανού είναι φτιαγμένος από μάρμαρο Τήνου και χαραγμένη επάνω του υπάρχει η επιγραφή:
"To the Memory of William Pryor Binney, H.B.M. Consul, Divisional Manager Eastern Telegraph Company. Born in Halifax Nova Scotia, Canada, the 21th [sic] July 1839, died at Syra the 12th March 1888. The Lord gave and the Lord hath taken away. Blessed be the name of the Lord."
«Στη μνήμη του William Pryor Binney, Πρόξενος της HBM, Διευθυντής της εταιρείας Eastern Telegraph Company. Γεννήθηκε στο Χάλιφαξ της νέας Νέας Σκωτίας του Καναδά, στις 21 Ιουλίου 1839, πέθανε στη Σύρο στις 12 Μαρτίου 1888. Ο Κύριος τον έδωσε και ο Κύριος τον πήρε. Μακάριο να είναι το όνομα του Κυρίου.»
Η δε χήρα του Γουίλιαμ, Πολυξένη, ως ορθόδοξη, πιθανότατα βρίσκεται στο ελληνικό νεκροταφείο σε απόσταση 100 μέτρων. Δεν ξέρουμε πότε το ζευγάρι παντρεύτηκε (το 1860 ίσως). Ο πατέρας της Πολυξένης, ο Γιώργος Πατεράκης, ήταν από την Κωνσταντινούπολη. Οι Binney's δεν είχαν παιδιά μέχρι το 1873.
Ποιος όμως ήταν ο William; Και πώς ήρθε στη Σύρο; Και ποια ήταν η καριέρα του;
Ο Γουίλιαμ ήταν μέλος μιας πολύ ευγενικής και επιτυχημένης Βρετανικής και Καναδικής οικογένειας πολύ πλούσιων έμπορων, και με άλλες κερδοφόρες ασχολίες όπως η ναυτιλία και η θάλασσα γενικότερα. Ήταν ένας φιλόδοξος άνδρας. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1880, τα ναυτικά έθνη συνδέονταν με την (τότε πρωτοποριακή) εφεύρεση της υποθαλάσσιας καλωδιακής τηλεγραφίας και οι ανάγκες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας παρείχαν μια ακμάζουσα αγορά για εταιρείες σε αυτόν τον τομέα. Μία από αυτές τις εταιρίες ήταν η Eastern Telegraph Company. Η μεγαλύτερη και καλύτερη της εποχής της.
Η Eastern Telegraph Company το 1872 ήταν μια δυναμική ομάδα επιχειρήσεων τηλεγραφίας, που περιλάμβανε περίπου 23.000 μίλια καλωδίωσης ως τα τέλη του 1880. Αυτή η επιχείρηση, αργότερα μεταμορφώθηκε τελικά στη Cable and Wireless plc.
Αυτό που παραμένει άγνωστο ως σήμερα είναι ότι η Eastern Telegraph Company βασίστηκε ή καλύτερα ακόμα, στήριξε τον βασικό και κεντρικό κόμβο της δρομολόγησης και λειτουργίας για την Ανατολική Μεσόγειο και τα βρετανικά συμφέροντα Ανατολικά, στη Σύρο και την πρωτεύουσά της, Ερμούπολη, που εκείνα τα χρόνια μεσουρανούσε ως το κύριο «λιμάνι» για όλη την («νέα») Ελλάδα πριν από την ανάπτυξη των Πειραιά γύρω στο 1900.
Οι επιχειρηματίες της Eastern Telegraph Company είχαν την αίσθηση ότι ο βασικός περιφερειακός καλωδιακός σταθμός και η αποθήκη της Eastern Telegraph Company θα πρέπει να χτιστεί πάνω στο (ως τότε) αποσυνδεδεμένο βράχο (Νησάκι), ένα λυκίσκο από την παραλία της Ερμούπολης.
Ο William Pryor Binney ήδη κατείχε υψηλό διευθυντικό αξίωμα στην εταιρία για 25 χρόνια περίπου πριν σταλεί στη Σύρο για να αναλάβει τα καθήκοντα του Γενικού Διευθυντή στην Ελλάδα. Όπως σας αναφέρω παραπάνω δεν ήταν μόνο υψηλόβαθμο στέλεχος της εταιρίας αλλά κατείχε και άλλες ιδιότητες που περιλάμβαναν τη διπλωματία. Έτσι λοιπόν το 1874 μαθαίνουμε ότι «η βασίλισσα χαίρεται να διορίσει τον William Pryor Binney, ως πρόξενο της Αυτού Μεγαλειότητας στα Νησιά του ελληνικού αρχιπελάγους. Το πιο σπουδαίο είναι ότι τον στέλνει να κατοικήσει μόνιμα στην Σύρο. (The London Gazette, 24145/5113, Tuesday, October 27, 1874, and ‘The Morning Post’ of Wednesday, October 28, 1874)
Τα γραφεία και το τηλεγραφείο της εταιρείας Eastern Telegraph Co Ltd στεγάζονταν από το 1880 έως το 1925 στο κτίριο της σημερινής Σχολής Εμπορικού Ναυτικού.
Εκεί εργάζονταν οι τηλεγραφητές και από εκεί έφευγαν τα τηλεγραφήματα. Παράλληλα όμως υπήρξε και το πρώτο ταχυδρομείο της Σύρου και ένα από τα πρώτα ταχυδρομεία στην Ελλάδα.
Κάτι ακόμα εξίσου πολύ σημαντικό το οποίο προέκυψε από την έρευνα μου είναι ότι πιθανότατα φαίνεται ότι στο ίδιο αυτό κτήριο στεγάστηκε και το προξενικό γραφείο Μεγάλης Βρετανίας, πρόξενος και διευθυντής όπως είπαμε ήταν ο ίδιος ο William Binney.
Αξίζει να σας αναφέρω σε αυτό το σημείο ότι το δεύτερο ταχυδρομικό κτήριο της Σύρου υπήρξε στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στην πλατεία και το δημαρχείο και βρισκόταν ακριβώς εκεί που είναι σήμερα το Cafe ΑΛΦΑ. Αν υπάρχει κάποιος ή κάποια που να έχει μια φωτογραφία από αυτό το ταχυδρομείο θα βοηθούσε πολύ στην έρευνα της Συριανής ιστορίας.
Ο William Binney κατείχε τη σημαντική θέση του γενικού διευθυντή του κόμβου της ETC στη Σύρο έως το 1883 τουλάχιστον. Η επιλογή και η σημασία της Σύρου και ειδικότερα της Ερμούπολης ως κέντρου διαμετακόμισης επέβαλλε τη διατήρηση της, ως κύριου κέντρου διακίνησης αλληλογραφίας, χρημάτων και ανθρώπων.
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί ήταν το κύριο εμπορικό κέντρο του Ελληνικού κράτους, με τη μεγαλύτερη κίνηση στο λιμάνι της τόσο σε εμπορεύματα όσο και σε ανθρώπους, και ήταν η πόλη με τον μεγαλύτερο διακινούμενο όγκο αλληλογραφίας στη διάρκεια του 19ου αιώνα και όσο είχε την οικονομική πρωτοκαθεδρία στη χώρα.
Ο William Pryor Binney διορισμένος επίσημα από την Αυτού Μεγαλειότητα αρχίζει να εργάζεται με πάθος, οξυδέρκεια και συστηματικότητα, χαρακτηριστική των Άγγλων, στο πόστο που αναλαμβάνει. Πιθανώς αυτός ο διορισμός βοήθησε τον Μπίννεϋ να αποκτήσει τον τίτλο του Chevalier από τον Βασιλιά της Ελλάδας και τη διάκριση του μεταλλίου της τάξης του Σωτήρα και της τάξης του Σιδήρου Σταυρού, από τον Αυτοκράτορα της Αυστρίας.
Τα καθήκοντά του περιελάμβαναν τη φροντίδα των συμφερόντων και του προσωπικού της χώρας του στην περιοχή και την αναφορά σχετικά με τις δραστηριότητες πιθανών αντιπάλων. Αντίγραφα επικοινωνίας μεταξύ του William και του Υπουργείου Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου υπάρχουν στους Τόμους FO των Βρετανικών Προξένων στην Ελλάδα, στο Εθνικό Αρχείο, Kew (δηλ. 1881 FO 32/534, 1882 FO 32/546, 1892 FO 32/644; 1893 FO 32/653).
Κτίζεται το κτήριο των αποθηκών στα Λαζαρέτα.
Τα τηλεγραφικά καλώδια έφθαναν από τη θάλασσα με υπόγειο αγωγό από τον μικρό ορμίσκο στη βόρεια πλευρά (δίπλα στο ξενοδοχείο «Ερμής»). Η φίλη του και διάσημη συγγραφέας περιηγήτριας της εποχής Mabel Bent στην όποια οφείλουμε σχεδόν ότι γνωρίζουμε για την δράση και την ζωή του William Pryor Binney στην Σύρο αναφέρεται στον William ότι ήταν όχι μόνο επιμελής, αλλά «ιδιαίτερα ευγενικός» (το προσθέτει και το υπογραμμίζει έντονα αυτό).
Ως γενικός διευθυντής της ETC αλλά και ως Πρόξενος φαίνεται ότι ταξίδευε πάρα πολύ στα γύρω νησιά. Μαζί του ήταν πάντα η αγαπημένη Ελληνίδα σύζυγος. Σε κάποιο από αυτά τα ταξίδια αρρώστησε βαριά και από αυτήν την αρρώστια φαίνεται ότι πέθανε.
Ο Θάνατος του William Pryor Binney ηταν εντελώς αιφνίδιος και αναπάντεχος και φαίνεται προήλθε από κάποια θανατηφόρα αρρώστια την όποια δεν μπόρεσα να διευκρινίσω από όσα διάβασα και βρήκα. Όμως μια λεπτομερή περιγραφή μας δίνει η περιβόητη στην εποχή της Mabel Bent η οποία περιγράφει στις τελευταίες παραγράφους του βιβλίου της «Ελληνικά Χρονικά».
Η Mabel Virginia Anna Bent , γνωστή και ως κυρία J. Theodore Bent) (28 Ιανουαρίου 1847 - 3 Ιουλίου 1929), ήταν Άγγλο-Ιρλανδή εξερευνήτρια, εκσκαφέας, συγγραφέας και φωτογράφος. Με τον σύζυγό της, J. Theodore Bent (1852-1897), πέρασε δύο δεκαετίες (1877-1897) ταξιδεύοντας, συλλέγοντας και ερευνώντας σε απομακρυσμένες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, της Μικράς Ασίας, της Αφρικής και της Αραβίας.
Πέρασε και από την Σύρο πολλές φορές και ήταν πολύ στενή φίλη και αυτή και ο σύζυγος της J. Theodore Bent του ζεύγους Binney. Διαβάστε σε μετάφραση πως καταγράφει στις τελευταίας σελίδες τον θάνατο του. Παράλληλα με τα τραγικά γεγονότα που γραφεί η σύζυγος του μπορείτε να διαβάσετε μερικές σπάνιες περιγραφές και αλλά ενδιαφέροντα που μόνο από ημερολόγια εκείνης της εποχής μπορούμε να μάθουμε σχετικά με τη ζωή στη Σύρο και στα νησιά εκείνη την εποχή.
Ο αιφνίδιος θάνατος σε ελάχιστο χρονικό διάστημα από την στιγμή που αρρώστησε από την θανατηφόρα ασθένειά του προκάλεσε σοκ στους γνωστούς τους συνεργάτες του και φυσικά στην Ελληνίδα Σύζυγο του.
«Σάββατο, 1 Δεκεμβρίου 1883. Είχαμε ένα γρήγορο αλλά πολύ τραχύ πέρασμα, ξεκινώντας στις 7 και φτάνοντας στη Σύρο περίπου στις 3.30 π.μ. Τετάρτη [28 Νοεμβρίου]. Το «Pelops» ήταν αρκετά καινούργιο και πολύ καθαρό και κοιμηθήκαμε καλά και άνετα. Φτάσαμε στην Ερμούπολη στις 6.30 και πήγαμε στο ξενοδοχείο. Καθίσαμε στο μπαλκόνι με θέα στο λιμάνι για 2 ώρες, καθώς δεν υπήρχε κενή κρεβατοκάμαρα. Τελικά πήραμε δωμάτιο στις 5. Ο κ. John Quintana, αντιπρόεδρος του HBM, τον οποίο κάλεσε ο Θεόδωρος, ήρθε και μας πήρε και περάσαμε 2 ώρες στο προξενείο του κ. Binney. Το δωμάτιο του προξενείου είναι πολύ μεγάλο, ωραίο και τόσο τακτοποιημένο.»
Εδώ όπως θα καταλάβατε και διαβάσατε παραπάνω αναφέρεται στο γραφείο του Προξενείου της Αγγλίας που βρισκόταν μέσα στο κτήριο της ETG στην σημερινή σχολή Εμπορικού Ναυτικού.
«Τρίτη, 18 (?) Δεκεμβρίου 1883. Ταξιδέψαμε για την Αντίπαρο, μεταφέροντας μόνο τα νυχτερινά μας πράγματα και μια κάρτα εισαγωγής (?) από τον κ. Binney για τον κ. R. Swan που έχει ένα ορυχείο καλαμίνης σε αυτό το νησί.» [Ελληνικά «Χρονικά» της Mabel Bent, σελίδα 21]
«Σάββατο, 22 Μαρτίου 1884. Ευτυχώς, έχουμε ένα δωμάτιο στο Hotel d'Angleterre (Σύρος) και απολαμβάνουμε απόλυτα την «ευκολία στο δικό μου πανδοχείο». Συσκευάσαμε ένα κουτί με τα λάφυρά μας για την Αγγλία και σήμερα το απόγευμα κάναμε μια βόλτα μαζί με άλλους που περπατούσαν στην Άνω Σύρα».
«Κουραστήκαμε αρκετά αυτήν την φορά στη Σύρο. Την Παρασκευή και καθώς βρήκαμε ένα καΐκι για την Κύθνου ή τα Θερμιά συσκευάσαμε τα πράγματα μας και ετοιμαστήκαμε να ξεκινήσουμε. Όμως οι ισχυροί Βόρειοι άνεμοι που φυσούσαν εκείνες τις ημέρες δεν θα επέτρεπαν στα πλοία να εγκαταλείψουν το λιμάνι.
Μετά από συνεχείς προσδοκίες καταφέραμε να αναχωρήσουμε το πρωί της Κυριακής στις 23.
….. πήγαμε σε μια εκκλησία την όποια επιθυμούσε να επισκεφτεί ο Πρόξενος. Ήταν ένα πολύ φτωχό μικρό εκκλησάκι και πολύ χαμηλό.
Στη συνέχεια, γευματίσαμε με τον κ. Binney, τον κ. Quinney, τον εφημέριο της εκκλησούλας καθώς ήταν εκεί και μας υποδέχθηκε. Μαζί μας ήταν και ο υπάλληλος του κ. Binney ο κ. Finney. " [Ελληνικά «Χρονικά» της Mabel Bent, σελίδα 54».
«Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 1888. Μόλις φτάσαμε στη Σύρο την Πέμπτη. Όταν αποβιβαστήκαμε διαπιστώσαμε με μεγάλη μας λύπη μας ότι ο καλός πρόξενος μας κ. Binney ήταν τρομερά άρρωστος». [Ελληνικά «Χρονικά» της Mabel Bent, σελίδα 228]
“Saturday, 25 February 1888. On Thursday… about 4 we left 'The Town' [Constantinople] in the 'Alphee' for Syra, picking up letters at the post on the way.
«Σάββατο, 25 Φεβρουαρίου 1888. Την Πέμπτη… περίπου 4 φύγαμε από την «Πόλη» (Κωνσταντινούπολη) στο «Alphee» για τη Σύρο, μαζεύοντας επιστολές στο ταχυδρομείο στο δρόμο. Δεν είχαμε αξιοσημείωτους συναδέλφους επιβάτες και φτάσαμε στη Σύρο το Σάββατο το πρωί περίπου 4… Πήγαμε στην εκκλησία την Κυριακή σε ένα αξιοπρεπές μικρό εκκλησάκι, το οποίο λένε ότι θα κλείσει εάν ο κ. Binney δεν είναι πλέον εκεί για να το κρατήσει». [Ελληνικά «Χρονικά» της Mabel Bent, σελίδα 234]
Ο William Pryor Binney πέθανε 16 ημέρες μετά την τελευταία αναφορά του Mabel σε αυτόν, στις 12 Μαρτίου 1888. Δεν είχε συμπληρώσει ακόμη ούτε τα 50. Η ειρωνεία είναι ότι ένας άλλος με το ίδιο όνομα Γουίλιαμ ανέλαβε από αυτόν ως πρόξενος στη Σύρο.
Η θέση όμως του Γενικού Διευθυντή της Eastren Telegraph Company μετά τον θάνατο του δεν αναπληρώθηκε ποτέ στην Σύρο.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1
Το καλωδιακό ατμόπλοιο Ο "Θαλής ο Μιλήσιος"
Το παλαιότερο καλωδιακό πλοίο στον κόσμο.
Ομοίωμα καλωδιακού πλοίου Θαλής ο Μιλήσιος έργο Ηλία Καρδίμη 1999 Μόνιμη Συλλογή Μουσείου Τηλεπικοινωνιών
Σήμερα στην εποχή των οπτικών ινών, των ασυρμάτων δικτύων, των δορυφόρων και της κινητής τηλεφωνίας είναι δύσκολο ειδικότερα οι νέοι να καταλάβουν ότι υπήρχε μια εποχή που οι επικοινωνίες ήταν πολυτέλεια.
Από το 1890 είχε ξεκινήσει η Ελλάδα να δημιουργεί ένα δίκτυο τηλεπικοινωνιών. Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν η σύνδεση των νησιών. Για αυτόν τον λόγο επιστρατεύτηκαν ειδικά πλοία τα όποια ονομαζόταν «καλωδιακά». Στην αρχή τα πλοία αυτά άνηκαν στις ξένες εταιρείες που είχαν αναλάβει την τηλεπικοινωνιακή σύνδεση της Ελλάδας.
Ύστερα όμως άρχισαν να εμφανίζονται Ελληνικά και Ελληνικών συμφερόντων και ειδικότερα του ΟΤΕ. Ένα από αυτά ήταν το "Θαλής ο Μιλήσιος".
Ο "Θαλής ο Μιλήσιος" είναι ένα ειδικά σχεδιασμένο καλωδιακό ατμόπλοιο. Ναυπηγήθηκε το 1909 στα Ναυπηγεία Newport News Shipbuilding της Virginia των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, για λογαριασμό της Αμερικανικής Κυβέρνησης με όνομα SS Joseph Henry. Το 1947 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα και χρησιμοποιήθηκε από τα ΤΤΤ (Ταχυδρομείο Τηλεγραφία Τηλεφωνία), το 1949 μεταφέρθηκε στον νεοσύστατο τότε ΟΤΕ, ο οποίος το μετονόμασε σε «Θαλή Μιλήσιο» για την επέκταση και αποκατάσταση του τηλεπικοινωνιακού δικτύου στο Αιγαίο.
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980 πόντιζε καλώδια ή επιδιόρθωνε κατεστραμμένα (από άγκυρες, δίχτυα κ.λπ.). Οι παλαιότεροι θυμούνται το πλοίο αυτό να βρίσκεται ανοικτά της Σύρου για να κάνει την δουλειά του και άλλες φορές να μπαίνει και να «δένει» στο λιμάνι της Ερμούπολης.
Όταν τελικά «πάλιωσε» σκέφτηκαν να το αποσύρουν και να το στείλουν για «κόψιμο». Μάλιστα το είχαν ήδη αντικαταστήσει με ένα νεότερο πλοίο και αυτό ονομαζόμενο απλά «Θαλής».
Υπήρξε όμως μια όμορφη και συγκινητική πρωτοβουλία των Ελλήνων εφοπλιστών να διασώσουν το ιστορικό αυτό πλοίο. Έτσι λοιπόν αφού το πέρασαν από μια γενική επισκευή και αναπαλαίωση παραχωρήθηκε στο ναυτικό Μουσείο Αιγαίου και σήμερα είναι αγκυροβολημένο στο Άλσος Ναυτικής Παράδοσης στο Τροκαντερό.
Ο "Θαλής ο Μιλήσιος" υπήρξε το πρώτο καλωδιακό Ελληνικό πλοίο που ανέλαβε υπηρεσία για την πόντιση και συντήρηση τηλεφωνικών καλωδίων μεταξύ των ελληνικών νησιών. Κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του έως το 1983, οπότε και παροπλίστηκε, πόντισε 140 νέα καλώδια και εκτέλεσε επισκευές σε περισσότερες από 630 γραμμές παλαιότερων καλωδίων.
Είναι το παλαιότερο καλωδιακό πλοίο στον κόσμο, το οποίο διατηρεί μέχρι σήμερα το αρχικό του μηχανοστάσιο με τις 2 πρωτότυπες ατμομηχανές προώσεως. Είναι το παλαιότερο καλωδιακό πλοίο στον κόσμο που λειτουργεί με τις αρχικές του ατμομηχανές και το παλαιότερο πλοίο με υψηλής στάθμης τεχνικές προδιαγραφές καταχωρημένο στα Ελληνικά Νηολόγια. Έχει χωρητικότητα 475,69 τόννων, μήκος 51,26 μ., και πλάτος 10,34 μ. Τον Ιούνιο του 1991 δωρήθηκε από τον Ο.Τ.Ε. στο Ναυτικό Μουσείο Αιγαίου.
Για να αποκατασταθεί στην αρχική του μορφή, δούλεψαν μηχανολόγοι, ναυπηγοί, έμπειροι παλιοί πλοίαρχοι, ατμομηχανικοί καθώς και ειδικοί εργατοτεχνίτες. Το αμπάρι του πλοίου διαμορφώθηκε κατάλληλα για να φιλοξενεί εκθέσεις, συνέδρια και εκδηλώσεις με ναυτικό θέμα. Τα διαμερίσματα, η γέφυρα και το μηχανοστάσιο του διατηρούνται όπως ακριβώς ήταν το 1909, που το πλοίο ναυπηγήθηκε. Έτσι οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν ζωντανά τους χώρους όπου έζησαν και εργάστηκαν ναυτικοί της εποχής εκείνης.
Μετά τη συμπλήρωση των πολύμηνων και εξαιρετικά πολυδάπανων επισκευών, ο "Θαλής ο Μιλήσιος" εμπλουτίστηκε με παλιά ναυτικά όργανα, ιστορικά εκθέματα, καθώς και μια μικρή συλλογή τηλεπικοινωνιακού υλικού.
Ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς, ικανοποιώντας σχετικό αίτημα του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, ενέκρινε τον δεξαμενισμό του πλωτού μουσείου «Θαλής ο Μιλήσιος» χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση, προκειμένου το ιστορικό αυτό πλοίο να παραμείνει αξιόπλοο και επισκέψιμο.
Το πλοίο «Θαλής ο Μιλήσιος» ανήκει σήμερα στο Ναυτικό Μουσείο Αιγαίου, που είναι κοινωφελές ίδρυμα ιδιωτικού δικαίου.
Το πλοίο του ΟΤΕ «Θαλής» που αντικατέστησε το «Θαλής ο Μιλήσιος», ανήκει στα Ελληνικά νηολόγια και βρίσκεται σε άριστη κατάσταση ελλιμενισμένο στη μαρίνα του Παλαιού Φαλήρου, στο Τροκαντερό, φιλοξενούμενα από το Πολεμικό Ναυτικό, δίπλα στο θωρηκτό "Αβέρωφ". Τα δύο πλοία έχουν χαρακτηριστεί από την Πολιτεία -και λειτουργούν σήμερα- ως πλωτά μουσεία για επιστημονικούς, εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς σκοπούς. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Τα καλωδιακά πλοία ήταν πολύ ασυνήθιστα πλοία εξαιτίας της δουλειάς που εξυπηρετούσαν. Τα πληρώματα τους, ούτε αυτά ήταν συνηθισμένα. Ήταν πολυπληθή και αποτελούταν από διάφορες ειδικότητες εκτός των ναυτικών που οδηγούσαν το πλοίο.
Με τον καιρό τα καλωδιακά πλοία εξελίχθησαν όπως φαίνεται παρακάτω.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2
Γιατί λένε τα επιβατηγά πλοία (ειδικά οι παλαιότεροι) «Ποστάλια» ;
Ίσως να έχετε ακούσει τους παλιούς να ονοματίζουν τα επιβατηγά πλοία πολλές φορές ως «Ποστάλια».
Η ονομασία αυτή προέρχεται από τα χρόνια που οι επικοινωνίες βρισκόταν ακόμα στα σπάργανα και οι ταχυδρομικές υπηρεσίες στα πρώτα χρόνια της οργάνωσης τους.
Εκείνα λοιπόν τα παλιά χρόνια η μεταφορά και η διακίνηση των γραμμάτων, των δεμάτων, των προσωπικών πληροφοριών ανάμεσα σε οικογένειες και ανθρώπους γινόταν σχεδόν αποκλειστικά με τα επιβατηγά πλοία. Ο λόγος ήταν πολύ απλός. Τα πλοία αυτά είχαν σταθερά δρομολόγια ανάμεσα σε λιμάνια όποτε ο καλύτερος τρόπος διακίνησης ήταν τα πλοία αυτά. Η μεταφορά τους γινόταν με ειδικούς σάκους που ταξίδευαν σφραγισμένοι και τους παραλάμβαναν οι υπάλληλοι των ταχυδρομείων μόλις έφτανε το πλοίο στο λιμάνι.
Οι σάκοι αυτοί έμοιαζαν ή με στρατιωτικούς ή με πλαστικούς σάκους, εκείνους μεγάλης αντοχής που βάζουν τα σιτηρά.
«Σου ήρθε το γράμμα; Όχι ακόμα. Περιμένω το «ποστάλι» να έρθει σήμερα αύριο»
«Ήρθαν οι εφημερίδες;»
«Όχι, είχε απαγορευτικό και το «ποστάλι» δεν έφυγε από τον Πειραιά»
Ηταν μερικές συνηθισμένες συζητήσεις μεταξύ των νησιωτών τα παλιά χρόνια.
Ακόμα ως πρόσφατα οι 50ρηδες και 60ρηδες θα θυμούνται αυτήν την διακίνηση με τους σάκους και τα «ποστάλια». Η ιστορία ποτέ δεν τελειώνει.
Κάπου αργά ή γρήγορα καινούρια στοιχεία και κάποιες άγνωστες πληροφορίες ξεχασμένες και χαμένες στην σκοτεινιά και την σκόνη του χρόνου θα έλθουν στην επιφάνεια και κάποιο καινούργιο άρθρο θα γραφτεί για την όμορφη και γοητευτική ιστορία των επικοινωνιών στην Πρωτεύουσα των Κυκλάδων.
Αξίζει να γνωρίζετε αγαπημένοι αναγνώστες μας ότι αυτό το άρθρο και το προηγούμενο που δημοσιεύσαμε την προηγούμενη εβδομάδα θα συγχωνευτούν σε ένα και θα παρουσιαστούν σε ειδική εκδήλωση την όποια ετοιμάζουμε και θα γίνει Θεού Θέλοντας και πανδημίας επιτρέποντος το επόμενο χρονικό διάστημα το οποίο ακόμα δεν μπορούμε να ανακοινώσουμε.
Κλείνω το αφιέρωμα αυτό με μια φράση που καλό θα ήταν να σας γίνει moto και να την χρησιμοποιείτε όσο γίνεται συχνότερα στις συζητήσεις σας.
ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΦΩΝΗ. ΕΣΥ ΟΜΩΣ ΕΧΕΙΣ. ΦΩΝΑΞΕ ΓΙΑ ΑΥΤΑ.
Σας ευχαριστώ για την ανάγνωση σας.
Παναγιώτης Κουλουμπής
Syros Stories
Πήγες και Βιβλιογραφία: History of the Atlantic Cable & Undersea Communications from the first submarine cable of 1850 to the worldwide fiber optic network- Cable and Wireless – Σημαντικές πληροφορίες καθώς και τα αποσπάσματα που αναφέρονται στο κείμενο άντλησα από τα ημερολόγια της Mabel Bent και προέρχονται από το «The Travel Chronicles of Mrs J Theodore Bent», τομ. 1. Archaeopress, Οξφόρδη, 2006] ΣυγγραφέαςGerald Brisch . Δημοσιεύτηκε στις1η Φεβρουαρίου 2019. Biographical , Greece , Mabel's Chronicles - Απομνημονεύματα Ανδρέας Συγγρός - Δημήτριος Βικέλας, Η ζωή μου. Παιδικαί αναμνήσεις - νεανικοί χρόνοι, Αθήνα 1908, - Ανδρέας Συγγρός, Απομνημονεύματα, τ. Α', Επιμέλεια: Α. Αγγέλου, Μαρία Χριστίνα Χατξηϊωάννου, Αθήνα, 1998 - Χριστίνα Αγριαντώνη, Αγγελική Φενερλή, Ερμούπολη-Σύρος. Ιστορικό Οδοιπορικό, Αθήνα 1999 - 16. - Επετηρίς 1879, σ. 74. 17. - Επετηρίς των ταχυδρομείων της Ελλάδος, 1882-1883 προς χρήσιν των ταχυδρομικών υπαλλήλων, εκδοθείσα παρά της Γενικής Διευθύνσεως των Ταχυδρομείων. Αθήνα 1883, σ. 124. 18.- Θ. Λεονάρδος, Γενική έκθεσις του διοργανισμού και της προόδου της εν Ελλάδι ταχυδρομικής υπηρεσίας 1829-1861, ανάτυπο από την Ταχυδρομική Επιθεώρηση, Επιμέλεια: Γεωρ. Μαραγκουδάκι, Αθήνα 1966, σ. 27. 19. - Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη - Από την Αθήνα έως τον Πειραιά το τηλεγραφικό καλώδιο ήταν εναέριο, Θεόδωρος Γιαννίτσης, - Ιστορική εξέλιξη των ελληνικών ταχυδρομείων, Αθήνα 1978, σ. 145. 20. Επετηρίς, ό.π., 1879, σ. 21. 21. - Ο Αλέξανδρος Μανσόλας ή κατάστασις του τηλεγράφου εν Ελλάδι. - Αναφοραί των πλείστων τηλεγραφικών υπαλλήλων προς τον Κ. Πρόεδρων της Κυβερνήσεως και το επί των Εσωτερικών Υπουργείον περί της αθλίας καταστάσεως και εντελούς παραλυσίας του Τηλεγράφου εν Ελλάδι, ένεκα της ανικανότητας και αμαθείας του τμηματάρχου Κ. Αλ. Μανσόλα, Αθήνα 1863, σ. 13, - Τηλεγραφική Σύμβασις μεταξύ της Ελληνικής Κυβερνήσεως και της Εταιρείας «Ι. Π. Ράλλης και W. P. Binney», Ερμούπολη 1868. - Τα αδιέξοδα του προστατευτισμού, Αθήνα 1988. - Παπαδανασόπουλος, Ελληνική εμπορική ναυτιλία, σ. 100. - Εγκύκλιος της Γενικής Διεύδυνσης των Ελληνικών Ταχυδρομείων -- Θ. Λεονάρδος, Οδηγός ταχυδρομικός - ΓΑΚ, Αρχείο Γιαγιτξή - Τξελίνα Χαρλαύτη, Ιστορία της ελληνόκτητης ναυτιλίας 19°C-20°C αιώνας, Αθήνα 2001 - Ο Β. Καρδάσης, Από του ιστίου εις τον ατμόν. Ελληνική εμπορική ναυτιλία 1858-1914, Αθήνα 1993, χρησιμοποιεί ως τίτλο του πρώτου κεφαλαίου τον όρο «ταχυδρομική ατμοπλοία». - Για την εταιρεία και την κρατική πολιτική των επιχορηγήσεων, Κωνσταντίνος Παπαδανασόπουλος, Ελληνική εμπορική ναυτιλία. (1833-1856). Επετηρίδα των ταχυδρομείων της Ελλάδος διά το έτος 1879 προς χρήσιν των ταχυδρομικών υπαλλήλων και των ανταποκρινόμενων εκδοδείσα παρά της Γενικής Διευθύνσεως των Ταχυδρομείων. Αθηνα Απρίλιος 1879 - Μωυσής Κ. Κωνσταντίνης, Τα ταχυδρομεία στην Ελλάδα. Η ιστορία και η εξέλιξη τους. Αθήνα 2002 - Κατερίνα Παπακωνσταντίνου, 775 χρόνια Ελληνικά Ταχυδρομεία, Αθήνα 2003 – Ιστορία του ΟΤΕ. Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος, Ναυτικό Μουσείο Αιγαίου. Ναυτικό Μουσείο ΠΝ. Alamy Stock
loading...