Στο άρθρο αυτό αγαπητοί αναγνώστες μου θα σας ξεναγήσω σε ένα σπουδαίο όσο και πρωτότυπο μουσείο που βρίσκεται στη Σύρο. Ένα μουσείο όμως που δεν είναι ιδιαιτέρα γνωστό. Παρόλα αυτά είναι ένα από τα σπάνια και ιδιαίτερα Μουσεία της Ελλάδος.
Το εκκλησιαστικό μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου βρίσκεται στον δεύτερο όροφο του κτηρίου επί του στενού της οδού Δημητρίου Βαφιαδάκη που βρίσκεται απέναντι από το κηπάριο του Άγιου Νικολάου, πίσω ακριβώς από το Βιβλιοπωλείο της Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου. Στην πραγματικότητα είναι ένα μέρος του αρχικού κτηρίου που υπήρξε η οικία της Οικογένειας Ράλλη, που υπήρξαν από τους πρώτους εποικιστές και πρωτεργάτες της πόλεως του Ερμή.
Οι παλαιότεροι θα θυμούνται αυτό το κτήριο ως το κτήριο του κατηχητικού εκεί που οι παλιότεροι σήμερα, παιδιά τότε, όταν οι καφετέριες ήταν ελάχιστες στην Σύρο, και σχεδόν απαγορευτικές λόγω ηλικίας, όταν δεν υπήρχε ιντερνέτ, κομπιούτερ, έξυπνα κινητά κτλ εμείς μαζευόμαστε εκεί να παίξουμε πινγκ πονγκ.
Το κτίριο ήταν (και είναι) ιδιοκτησίας της Ιεράς Μητροπόλεως (δωρεά της εγγονής του Δημητρίου Ράλλη και που τότε χρησιμοποιούταν ως τα γραφεία της Μητροπόλεως.
Διαβάστε το σχετικό άρθρο εδώ.
Η έμπνευση και στήριξη αυτού του έργου ανήκει στον Μακαριστό Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεο Α', ο οποίος το 1984 επί αρχιερατείας του έθεσε ως προτεραιότητα και υλοποίησε την σκέψη και ιδέα του να δημιουργήσει ένα εκκλησιαστικό μουσείο στην Ερμούπολη που θα περιλάμβανε και θα έκθετε μουσειακά εκκλησιαστικά είδη από την μεγάλη και σπουδαία ιστορία της Κυκλαδίτικης ιστορίας, όχι μόνο από τη Σύρο αλλά και από τις Κυκλάδες.
Η σκέψη της δημιουργίας ενός εκκλησιαστικού μουσειακού χώρο στη Σύρο και τις Κυκλάδες αποτελούσε την εποχή εκείνη μια κίνηση αρκετά πρωτοποριακή. Η Συλλογή σημαντικών Εκκλησιαστικών ειδών από όλες τις Κυκλάδες ειδικά εκείνη την εποχή ήταν ένα πόνημα γεμάτο δυσκολίες.
Έτσι λοιπόν με εντολή του, στον τότε Αρχιμανδρίτη και νυν Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου Β’, να περιέλθει όλα τα νησιά της Μητροπόλεως και να συγκεντρώσει από Ι. Ναούς και Μονές εικόνες, εκκλησιαστικά σκεύη και άμφια, τα οποία προθύμως οι Ηγούμενοι και οι Εφημέριοι παραχωρούσαν και τα οποία φέρνοντας με μεγάλη προσοχή και ευλάβεια στην Σύρο τα εξέθετε στον ειδικό χώρο που είχαν προαποφασιστεί.
Το μουσείο εμπλούτισαν και με άμφια τα οποία προσέφερε ο μακαριστός Μητρ. Δωρόθεος Α’.
Έτσι ξεκίνησε μια έρευνα και συλλογή εκκλησιαστικών αντικειμένων (φορητές εικόνες, ιερά σκεύη, ιερατικά άμφια, χειρόγραφα και λειτουργικά βιβλία) τα οποία συγκεντρώθηκαν από τους ναούς της εκκλησιαστικής επαρχίας της οικείας Μητροπόλεως ένα εγχείρημα πολύ δύσκολο ιδιαιτέρα στην μεταφορά λόγω της ευαισθησίας των ειδών αυτών.
Η σκέψη του αρχικού εμπνευστή του μουσείου και η συνέχιση του από τον νυν Μητροπολίτη είναι ότι η δημιουργία ενός Εκκλησιαστικού Μουσείου αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την σημαντική και μεγάλη σε διαστάσεις Ιστορίας Μητρόπολή μας.
Ο ρόλος του μουσείου αυτού δεν εξαντλείται στην απλή φύλαξη, ούτε και στην ανάδειξη, ή στην προβολή, θησαυρών του παρελθόντος. Εκτείνεται στη διατήρηση της παράδοσής μας και στη διασύνδεση με αυτή. Στη δημιουργία της συναίσθησης της ευθύνης μας απέναντι στους προγόνους, στους απογόνους και στην προβολή του πολιτισμού μας σε όλο τον κόσμο.
Σας αναφέρω πολύ συχνά ότι η παράδοση εξασφαλίζει την πολιτιστική συνοχή των γενεών σε έναν τόπο και συμβάλλει καθοριστικά στην οικοδομή του μέλλοντος. Στην περίπτωση της Σύρου μας και των Κυκλαδονήσων μας είναι η αριστοτελική «εντελέχεια» που συγκρατεί και ζωογονεί τον θεσμό του Γένους, διασώζοντας έναν ολόκληρο κόσμο θρησκευτικών και άλλων βιωμάτων, επιδιώξεων και τάσεων, που απαρτίζουν τη ζωή του λαού μας και που του επιβάλλουν να είναι αυτό που είναι.
Στο μουσείο στεγάζεται μια συλλογή εκκλησιαστικών αντικειμένων που συγκεντρώθηκαν από τους ναούς και τις μονές της εκκλησιαστικής επαρχίας σχεδόν όλων των νησιών της οικείας μητρόπολης και αποτελούν μάρτυρες της εκκλησιαστικής τέχνης της περιοχής. Ο κύριος όγκος των έργων χρονολογείται στο 18ο και 19ο αι. Λιγοστά είναι τα εκθέματα, κυρίως παλαίτυπα και λίγες φορητές εικόνες, που χρονολογούνται στους 15ο-16ο-17ο αι.
Σκοπός του μουσείου είναι η περισυλλογή, διαφύλαξη, συντήρηση, έκθεση και προβολή των πάσης φύσης αντικειμένων που προβάλλουν την εκκλησιαστική τέχνη και ιστορία της Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου και των Νησιών της Διακονίας της.
Αρχικά λόγο των αυξημένων ποιμαντικών αναγκών για την δημιουργία ενός χώρου όπου θα στεγαζόταν το «Εργαστήριο Δημιουργικής Απασχόλησης και Έκφρασης παιδιών», όσον και το «Εργαστήριο Εκμάθησης Αγιογραφίας», τα εκθέματα του Μουσείου είχαν μεταφερθεί σε ισόγεια αίθουσα κάτω από τον αύλειο χώρο του Ναού του πολιούχου Αγ. Νικολάου. Εκεί παρέμειναν επί διετία και τον Απρίλιο του 2011 μεταφέρθηκαν και εκτίθενται εκεί που υπάρχουν ήδη, στον δεύτερο όροφο κτιρίου ιδιοκτησίας της Ιεράς Μητροπόλεως, πλησίον του ναού του Αγ. Νικολάου, στο ισόγειο του οποίου φιλοξενείται και το βιβλιοπωλείο της Ιεράς Μητροπόλεως.
Σε αυτόν τον προσεγμένο και καλαίσθητο χώρο αποτυπώνεται στο χωροχρόνο η θεολογική διάσταση σπανίων και πολύ παλαιών εκκλησιαστικών ειδών, μέσα απο πολυποίκιλα και πολυπληθή αξιόλογα εκθέματα, σπάνια λειτουργικά βιβλία, ξυλόγλυπτους σταυρούς πολύ παλιές εικόνες και εκκλησιαστικά σκεύη.
Εκτίθενται επίσης, μοναδικά και εξαιρετικής σημασίας εκθέματα μεταλλικά εκκλησιαστικά αντικείμενα, λύχνοι, κανδήλια, θυμιατά και κηροπήγια.
Περιλαμβάνονται πλούσιες συλλογές από ξυλόγλυπτα, βημόθυρα, εσταυρωμένων και λυπητερών, προσκυνητάρι, καθώς και μια ιδιαίτερα αξιόλογη συλλογή αμφίων και εκκλησιαστικής κεντητικής.
Ιδιαίτερη πλούσια και αξιόλογη είναι η συλλογή των χειρογράφων και παλαίτυπων βιβλίων Ευαγγελίων, Υμνολογίων, φιρμανίων τιμητικών επαίνων κα.
Επίσης υπάρχουν πόρπες, μίτρες, λειψανοθήκες, δισκοπότηρα, θυμιατοί, ποιμαντορικές ράβδοι, μοναδικής αξίας στα οποία προσετέθησαν και άμφια και εκκλησιαστικά κοσμήματα, τα οποία προσέφερε ο Μητρ. Δωρόθεος Β’, με άριστη μουσειακή τοποθέτηση και εκθεσιακή μέριμνα για αρχιτεκτονική και μουσειακή μελέτη. Η μοναδικότητα της διευθέτησης των εκθεμάτων στο χώρο σε συνδυασμό με τον ξεχωριστό ειδικό φωτισμό συνθέτουν το μεγαλείο της Ορθοδόξου παραδόσεως.
Μέσα απο αυτό το άρθρο προσπαθώ εγώ και η συνεργάτιδα μου Δήμητρα Μακρυκώστα να σας παρουσιάσουμε το ξεχωριστό αυτό μουσείο μας.
Με μια σύγχρονη φωτογραφική όσο και βίντεο μέθοδο αποτύπωσης του χώρου, σας μεταφέρουμε στο μουσείο μας για να αποκομίσετε μια εικόνα για αυτό το έργο.
Βέβαια σε καμία περίπτωση αυτή η παρουσίαση που θα δείτε και θα διαβάσετε στον υπολογιστή σας δεν μπορεί να αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα. Την ομορφιά του μοναδικού αυτού Μουσείου μπορείτε να την απολαύσετε μόνο με την επίσκεψη σας στον ιδιαίτερο αυτόν ιερό χώρο.
Είναι υπέρτατο χρέος και υποχρέωση μας να διατηρήσουμε την εθνική και θρησκευτική μας ταυτότητα. Με μουσεία σαν αυτό διαφυλάττουμε και προβάλουμε όλα αυτά που συνιστούν τις ιστορικές και θρησκευτικές μνήμες και παραδόσεις μας. Όλα εκείνα που στο διηνεκές των αιώνων αποτελούν την εθνική και θρησκευτική μας ταυτότητα και κρατούν σε εγρήγορση τα αντανακλαστικά της ψυχής μας και αποτελούν την κατασταλαγμένη μνήμη του έθνους.
Ο Ευάγγελος Παπανούτσος (σημαντικός Έλληνας παιδαγωγός, φιλόσοφος, θεολόγος και δοκιμιογράφος- κειμενογράφος του 20ου αιώνα), λέει ότι δεν πρέπει απλά να είμαστε υπερήφανοι που είμαστε μοναδικοί στον κόσμο, αλλά γιατί έχουμε την υποχρέωση να μείνουμε αυτοί που είμαστε.
Το μουσείο τελεί υπό την άμεση εποπτεία της Ιεράς Μητρόπολης Σύρου.
Στο μουσείο είναι δωρεάν η επίσκεψη.
Το Μουσείο λειτουργεί κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, από Δευτέρα έως Σάββατο, από 11 π.μ. έως 2 μ.μ.
Για έκτακτες περιπτώσεις, παρακαλούνται οι ενδιαφερόμενοι να επικοινωνούν με τα Γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως, στο τηλ. 22810-82582 (εσωτ. 101)
Σημείωση: Το πλήρες βίντεο με τα αρχικά πλάνα είναι διαρκείας 5 λεπτών. Αυτό θα παρουσιαστεί σε ειδική επερχόμενη εκδήλωση.
Ρεπορτάζ Παναγιώτης Κουλουμπής. Βίντεο Δήμητρα Μακρυκώστα.
Το άρθρο αυτό δεν θα πραγματοποιούταν χωρίς την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας κ. Δωροθέου Β' και την ευγενική βοήθεια του προϊσταμένου της Γραμματείας της Ι.Μ. Σύρου κ. Αλέξανδρου Μαρκουΐζου.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην Δήμητρα Μακρυκώστα φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο Σύρου στο Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων για την κινηματογράφηση, επιμέλεια και διάθεση του χρόνου της στα γυρίσματα του βίντεο στο μουσείο.
Πηγές: Προσωπικές έρευνες.
Φωτογραφίες: Προσωπικό Αρχείο και Αρχείο Δήμητρας Μακρυκώστα.
Βίντεο: Δήμητρα Μακρυκώστα.
loading...