Η Παναγία η Κιουρά είναι μια από τις πιο παλιές εκκλησιές της Άνω Σύρου και σίγουρο είναι ότι είναι μια από τις πιο παλιές εκκλησίες της Σύρου.
Το ακόμα πιο σίγουρο είναι ότι περνώντας από εκεί, αν δεν ξέρεις ότι υπάρχει πιθανώς να την προσπεράσεις χωρίς καν να σου περάσει από το μυαλό ότι πέρασες μια εκκλησούλα.
Τίποτα από έξω δεν σε προδιαθέτει ότι εκεί υπάρχει μια εκκλησούλα.
Όλα είναι εσωτερικά. Ακόμα και η καμπανούλα της είναι από μέσα και πρέπει να ανέβεις μερικά σκαλιά να ανοίξεις την πόρτα, αλλά και πάλι λίγα καταλαβαίνεις αφού μπαίνει απλά σε ένα παραδοσιακό εσωτερικό χώρο ένας κλασσικού Απανωσυριανού σπιτικού.
Μόνο δυο τρία κλασσικά καθίσματα των καθολικών εκκλησιών που υπάρχουν απ έξω σε κάνουν, ίσως, να υποψιαστείς ότι κάτι ενδιαφέρον κρύβεται σε αυτόν τον χώρο.
Μόνο αν προχωρήσεις στο τέλος σχεδόν του εσωτερικού αυτού χώρου και ανοίξεις τις δυο παλιές ξύλινες πόρτες θα εκπλαγείς από το θέαμα που ξανοίγεται στα μάτια σου.
Μια πανέμορφη καθολική εκκλησούλα.
Πιθανολογείται ότι η ανέγερση της να είναι προ του 1631.
Είναι μια ιδιαίτερη εκκλησούλα.
Βρίσκεται ακριβώς πάνω από ένα στεγάδι.
Θα πρέπει να σας διευκρινίσω ότι στην Άνω Σύρο υπάρχουν δυο ναοί με το όνομα Παναγία η Κυρά Κιουρά.
Η μια είναι η Κυρά στον Βορνά και η άλλη, αυτή που μας ενδιαφέρει είναι η Κυρά στο Σκαλί (πρώην Κυρά του Κάρλου).
Η Κυρά στο Βορνά είναι ο ναός που είναι κοντά στην είσοδο για την Άνω Σύρο και δίπλα στο εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου. (Περιοχή Βόρνας)
Ο άλλος στο Σκαλί είναι δίπλα στον ορθόδοξο ναό της Αγίας Τριάδας.
Ο πρώτος ναός είναι αφιερωμένος στην Αμίαντο Σύλληψη της Θεοτόκου και ο δεύτερος στη Γέννηση της Θεοτόκου.
Είναι δυο καθολικοί ναοί που υπήρχαν και πριν απ' το 1631 αλλά ως εξωκλήσια. Δεν είναι γνωστό το έτος ίδρυσής του, μνημονεύεται όμως στους παλαιότερους επισκοπικούς καταλόγους.
Πέρασαν από πολλές επισκευές καθ' ότι ήταν πολύ παλιοί για να μπορούν σήμερα να είναι λειτουργικοί.
Τώρα πλέον λειτουργούνται παραπάνω από μια φορά τον χρόνο για αυτό εξ άλλου και δεν αποτελούν εξωκλήσια.
Ανήκουν δε, ως παρεκκλήσια , στην ενορία τού Αγίου Γεωργίου.
Γεννέσιο Θεοτόκου
(Κυρά ή Κιουρά του Κάρλου)
Μικρός ναός, παρεκκλήσι του ναού του Αγίου Γεωργίου
Ανέγερση. Προ του 1631 μ.Χ.
Γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου
Η δική μου ταπεινή έρευνα δεν μου έδωσε πολλές πληροφορίες πέρα από αυτές που σας αναφέρω παρακάτω.
Πάντα παραμένω με την απορία πως και γιατί αυτή η εκκλησούλα είναι έτσι κρυμμένη. Κάποιος λόγος θα υπάρχει.
Ο ναός εσωτερικά είναι καταπληκτικός. Κυριαρχεί μέσα του μια πραγματική Θεϊκή ηρεμία. Ως πληροφορία πρέπει να γνωρίζετε ότι λειτουργείται λιγότερες φορές απ' τον άλλο στον Βορνά.
Και οι δύο ΝΑΟΙ μαζί με τους άλλους δύο, αυτούς της Παναγίας του Καρμήλου και του Αγίου Αντώνιου είναι καθολικά πολιτισμικά στολίδια στην Άνω Σύρο.
Είναι σίγουρο ότι και οι δύο ΝΑΟΙ υπέστησαν επισκευές τουλάχιστον μία φορά το 1686...
Από κει και πέρα η αρχική τους κατασκευή και μορφή χάνεται στα βάθη του χρόνου...
Οι αγιογραφικές εικόνες που υπάρχουν μέσα στον ναό είναι πανέμορφες.
Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τους ζωγράφους των εικόνων αυτών.
Η δική μου έρευνα (που σημαίνει ότι ίσως κάνω και λάθος) μου αποκαλύπτει πως δεν είμαστε καν σίγουροι αν ήταν Συριανοί η από κάποιο άλλο μέρος οι ζωγράφοι.
Υπάρχει ένα όνομα ενός Συριανού ζωγράφου Ιωάννη Βαπτιστή Ξανθάκη που είναι το μόνο γνωστό όνομα Συριανού ζωγράφου που διασώζεται. Χωρίς να υπάρχουν άλλες πληροφορίες, το συναντάμε λίγα χρόνια αργότερα σε έναν κατάλογο εξόδων της κοινότητας, με αφορμή τις προετοιμασίες που έγιναν για την υποδοχή του Όθωνα κατά την πρώτη του επίσκεψη στην Ερμούπολη και την Άνω Σύρο (216 Ρούσσος-Μηλιδώνης Μάρκος, Syra Sacra, ό.π., σ. 225 217 Δρακάκης, Η Σύρος επί Τουρκοκρατίας, ό.π., σ.225 εικ. 25 Ιωάννης Βαπτιστής Ξανθάκης, Η Άμωμος Σύλληψη (1825), ναός της Κιουράς της Πλάκας 77 21.06.1833.)
Στον κατάλογο, ανάμεσα σε άλλα έξοδα, αναφέρεται: ‘Του Βατίστα Ξανθάκη ζωγράφου δια εκδουλεύσεις του….. Δρχ. 25.60 ’.218 Η ύπαρξη συριανών λαϊκών ζωγράφων, πιθανότατα κληρικών, που ζωγράφιζαν εικόνες για τις ντόπιες εκκλησίες θα πρέπει να θεωρηθεί δεδομένη.
Ο αββάς Στέφανος Δελλαρόκας, στο τρίτομο έργο του για τη μελισσοκομία στη Σύρο Traite Complet sur les Abeilles, που εκδόθηκε το 1790 στο Παρίσι, στο κεφάλαιο ‘Περί του χαρακτήρα και της ευφυΐας των Συριανών’ αναφέρει : ‘Ενδιαφέρουσα είναι και η περίπτωση ενός νεαρού κληρικού, γραμματέα του Επισκόπου, ο οποίος έμαθε μόνος του να ζωγραφίζει. Πολλές από τις ελαιογραφίες του στολίζουν εκκλησίες στη Σύρα και σε άλλα νησιά. Βέβαια οι πίνακές του δεν αποτελούν την τελευταία λέξη της ζωγραφικής. Δεν παύουν ωστόσο να τιμούν τον αυτοδίδακτο καλλιτέχνη.
Εκτός από τον κληρικό αυτό, πολλοί είναι οι Συριανοί που έμαθαν κάποια τέχνη χωρίς δάσκαλο.
Στην αριστερή μεριά όπως μπαίνεις από την είσοδο υπάρχει μια άλλη αίθουσα η οποία ενδεχομένως εξυπηρετείι τον χώρο όπου οι ιερείς αλλάζουν και περιέχει κάποια από τα σκευή της λειτουργίας που χρησιμοποιούν.
Δείτε και το δεύτερο μέρος του βίντεο μας.
Αυτή λοιπόν είναι η πανέμορφη εκκλησούλα της Κυράς ή Κιουρά του Κάρλου αγαπητοί μου αναγνώστες.
Χάρτης Άνω Σύρου
1. Καμάρα
2. Δημ. Σχολείο Άνω Σύρου
3. Πιάτσα
4. Παραδοσιακός Μύλος
5. Ι.Ν. Αγ. Τριάδας
6. Πηγή Αγίου Αθανασίου
7. Ι.Ν. Αγ. Ιωάννη (Μονή Καπουκίνων)
8. Ι.Ν. Αγ. Νικολάου του φτωχού
9. Πλατεία Δον Ι. Δαλέζιου
10. Μουσείο Μάρκου Βαμβακάρη
11. Ιστορικό Αρχείο & Έκθεση Παραδοσιακών Επαγγελμάτων
12. Καθεδρικός Ι. Ν. Αγ. Γεωργίου & Κέντρο Ιστορικών Μελετών Καθολικής Επισκοπής Σύρου
P Parking και είσοδοι οικισμού
Ευχαριστώ τον φίλο μου και παλιό συνάδελφο στο Ναυπηγείο Νεώριο Μάρκο Βουτσίνο και τον συνεργάτη μου Βαγγελη Παραμάνη για την βιντεοσκόπηση και τις πρωτότυπες φωτογραφίες.
Syros Stories
Παναγιώτης Κουλουμπής