τα φαρμακεία έχουν συνέχεια ελλείψεις. Το ζητάνε διαβητικοί με συνταγή, παχύσαρκοι χωρίς συνταγή και άλλοι που θέλουν απλά να αδυνατίσουν κι ας μην αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας. Το ζητάνε Ελληνες, αλλά και ξένοι. Ερχονται από τη Βουλγαρία, από τη Σερβία, τη Ρουμανία και την Τουρκία, από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την Ιταλία, και ζητούν από τους φαρμακοποιούς της Ελλάδας να τους δώσουν το φάρμακο που πωλείται εδώ σε καλύτερη τιμή απ’ ό,τι στις χώρες τους. Η δανική φαρμακευτική εταιρεία Novo Nordisk έχει αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές προς τη χώρα μας. Πηγές της εταιρείας που μίλησαν στην «Κ» έκαναν λόγο για διπλασιασμό των δόσεων που διοχετεύονται στην ελληνική αγορά σε σύγκριση με πέρυσι. Αλλά η προσφορά πάλι δεν φτάνει για να καλύψει τη ζήτηση. Χωρίς να είναι ακόμη γνωστό αν έχει μακροχρόνιες παρενέργειες, η χρήση του φαρμάκου φαίνεται ότι γενικεύεται ως «lifestyle» βοήθημα. Και ας διστάζουν οι περισσότεροι που καταφεύγουν σε αυτό να δηλώσουν ότι ναι, δεν είναι μόνο για τους σταρ του Χόλιγουντ – ότι παίρνουν κι εκείνοι Ozempic. Πώς δρα στον οργανισμό, αλλά και στην κουλτούρα, το περιζήτητο σκεύασμα;
«Στο Ozempic και στο Wegovy περιέχεται η δραστική ουσία σεμαγλουτίδη, που είναι αγωνιστής των υποδοχέων του πεπτιδίου GLP1 – αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται αρκετά για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2, αλλά βοηθούν και στην απώλεια βάρους», λέει στην «Κ» η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής του ΑΠΘ, με εξειδίκευση στην κλινική φαρμακολογία, Χρυσάνθη Σαρδέλη. Το Wegovy, ένα άλλο φάρμακο της ίδιας εταιρείας το οποίο ακόμη δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα, χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τη διαχείριση της παχυσαρκίας, αναφέρει, ενώ το ενέσιμο φαρμακευτικό σκεύασμα Ozempic έχει από το 2017 εγκριθεί από την Υπηρεσία Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ ως αντιδιαβητικό. «Ρυθμίζει την έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας με αποτέλεσμα να ελέγχεται καλύτερα ο διαβήτης», εξηγεί η κ. Σαρδέλη. «Ταυτόχρονα όμως, μειώνει την όρεξη και αυξάνει την αίσθηση κορεσμού στο στομάχι, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι που το παίρνουν να τρώνε λιγότερο και να επιθυμούν λιγότερο λιπαρές τροφές», σημειώνει.
Μπορεί το Ozempic να ξεκίνησε ως αντιδιαβητικό φάρμακο, αλλά φαίνεται ότι θα πάρει και άλλες ενδείξεις, δηλώνει στην «Κ» ο υπεύθυνος της Ενδοκρινολογικής Μονάδας του ΕΚΠΑ, ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας, Γιώργος Χρούσος. Οχι μόνο για την παχυσαρκία, λέει, αν και τονίζει πως τα συγκεκριμένα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν σοβαρά περιστατικά νοσηρής παχυσαρκίας. «Δεν έχουμε τίποτε άλλο για την παχυσαρκία – αν κάποιος είναι υπέρβαρος και έχει αυτοπειθαρχία, μπορεί να χάσει το βάρος μόνος του, αλλά αν έχει νοσηρή παχυσαρκία, το βάρος δεν χάνεται όσο και να θέλει? ή θα πρέπει να πάρει το φάρμακο ή θα κάνει χειρουργείο», αναφέρει.
Ομως η σεμαγλουτίδη μπορεί να βοηθήσει και σε άλλους τομείς, όπως στις γεννήσεις, λέει ο κ. Χρούσος, μια και η παχυσαρκία δημιουργεί υπογεννητικότητα. «Στην Αμερική, πήρε ήδη ένδειξη και για καρδιοπάθεια, αλλά φαίνεται πως έχει κι άλλα καλά, προλαμβάνει την ουρική αρθρίτιδα, παραδείγματος χάριν, ή στους άνδρες ανεβάζει την τεστοστερόνη», σημειώνει. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή, φαίνεται να μειώνει δραστικά τον κίνδυνο νεφρικών επιπλοκών και καρδιακών προβλημάτων σε ασθενείς με διαβήτη τύπου Β και νεφροπαθείς.
Οι ελλείψεις
Την εκτόξευση της δημοτικότητας του Ozempic, άλλωστε, φαίνεται να έχει δημιουργήσει η φήμη του ως «φαρμάκου του αδυνατίσματος». Στην Ελλάδα συγκεκριμένα, παρότι λόγω εμπορικού απορρήτου ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας και οΕθνικός Οργανισμός Φαρμάκων δηλώνουν στην «Κ» ότι δεν επιτρέπεται να δημοσιοποιήσουν τα στοιχεία πωλήσεων του φαρμάκου, στα φαρμακεία παρατηρούνται συνεχώς ελλείψεις.
«Προοδευτικά, αυξάνουμε τις ποσότητες που διαθέτουμε στην αγορά –είναι διψήφια τα ποσοστά αύξησης των όγκων που διατίθενται στη χώρα σε σχέση με πέρυσι– αλλά δεν φαίνεται αυτή η αύξηση να επαρκεί για να καλύψουμε την αυξανόμενη ζήτηση», αναφέρουν στην «Κ» πηγές από την εταιρεία Novo Nordisk Ελλάς.
«Εχει τεράστια ζήτηση», επισημαίνει ο Αλέξανδρος Ρωμάνος, φαρμακοποιός στην Αθήνα. «Η ζήτηση είναι πολύ μεγάλη, τόσο από Ελληνες όσο και ξένους, καθώς είτε δεν υπάρχει σε κάποιες γειτονικές χώρες είτε είναι πιο ακριβό – το ζητούν πάρα πολλοί από Βαλκάνια, αλλά και από Γαλλία, Ιταλία, Καναδά, Αμερική», σημειώνει ο Θοδωρής Τσιλιγκαρίδης, ο οποίος διατηρεί φαρμακείο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. «Εχουμε συνέχεια ελλείψεις, ειδικά της δόσης 0,25, που είναι η δόση εκκίνησης, και της δόσης 0,5», τονίζει η φαρμακοποιός Μαριάννα Δημητρακοπούλου, συμπληρώνοντας ότι στο δικό της φαρμακείο, το οποίο επίσης βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, οι μόνοι πελάτες που ζητούν το Ozempic χωρίς συνταγή είναι ξένοι. Δεν ισχύει το ίδιο σε άλλα φαρμακεία. Φαρμακοποιός που δεν ήθελε να ονομαστεί αναφέρει στην «Κ» ότι πολλά μεγάλα φαρμακεία, τα οποία έχουν επαρκές απόθεμα, δίνουν Ozempic τόσο σε ξένους όσο και σε Ελληνες χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη συνταγή. «Αλλοι θα βρουν κάπως μια διάγνωση από κάποιον γνωστό γιατρό και ίσως γλιτώσουν να το αγοράσουν ελεύθερα, θα το πάρουν με 10% συμμετοχή», υπογραμμίζει, «το φάρμακο είναι πάντως μονίμως σε έλλειψη». «Το Ozempic το συνταγογραφούν κάποιοι γιατροί για παχύσαρκους, κάνοντας off-label χρήση –βρίσκεις κάποια άλλη αιτιολογία, και το γράφεις– αλλά στην Ελλάδα μπορείς να μπεις σε ένα φαρμακείο και να το πληρώσεις από την τσέπη σου, με ιατρική συνταγή ή χωρίς. Tα περισσότερα φαρμακεία το διαθέτουν, γιατί οι ισχύοντες νόμοι περί συνταγογραφούμενων φαρμάκων δεν εφαρμόζονται πλήρως. Αυστηρές κυρώσεις επιβάλλονται δυστυχώς μόνο στις περιπτώσεις πώλησης αντιβιοτικών ή ναρκωτικών», τονίζει η κ. Σαρδέλη.
Πριν από περίπου ένα χρόνο, ένας παθολόγος συνελήφθη στο Αγρίνιο γιατί το συνταγογραφούσε σε ασθενείς που απλώς ήθελαν να αδυνατίσουν, χωρίς να είναι παχύσαρκοι. «Γιατρέ μου, πώς θα βγω το καλοκαίρι στην παραλία; Γράψε μου σε παρακαλώ το φάρμακο για το αδυνάτισμα», φέρεται να ήταν ένα από τα μηνύματα που είχε δεχθεί ο γιατρός, σύμφωνα με δημοσιεύματα.
Στην ιστοσελίδα του «Γαληνού», μια ελληνική πλατφόρμα επιστημονικής πληροφόρησης για τα φάρμακα, που έχει δημιουργηθεί από γιατρούς, βιολόγους και χημικούς, το Ozempic είναι το δημοφιλέστερο της ομάδας Α10, που αφορά φάρμακα που χρησιμοποιούνται στον διαβήτη, ξεπερνώντας ακόμη και το γνωστό Glucophage, λέει στην «Κ» η Μαρία Ζανδέ, ειδικός της πληροφορικής της υγείας στον «Γαληνό». «Τον τελευταίο μήνα, το Ozempic κατατάσσεται τέταρτο στις αναζητήσεις του “Γαληνού”, ενώ σε αντίθεση με όλα τα άλλα φάρμακα για τον διαβήτη, εμφανίζει σημαντική εποχικότητα – κάθε Απρίλιο και Μάιο, διαπιστώνεται πενταπλασιασμός στο ενδιαφέρον του κοινού, το οποίο στη συνέχεια μειώνεται μέχρι το τέλος του καλοκαιριού», διευκρινίζει η ίδια.
Με βάση τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, το Ozempic ανήκει στα προϊόντα με περιορισμένη διαθεσιμότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λέει στην «Κ» πηγή του ΕΟΠΥΥ. Ετσι κι αλλιώς, όμως, χρειάζεται στη χώρα «εξορθολογισμός της συνταγογράφησης», δηλώνει ο Σπύρος Σαπουνάς, αντιπρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων. «Να παίρνουν το φάρμακο όσοι έχουν σοβαρές ενδείξεις».
«Στην Ελλάδα, μπορείς να μπεις σε ένα φαρμακείο και να το πληρώσεις από την τσέπη σου, με ιατρική συνταγή ή χωρίς. Tα περισσότερα φαρμακεία το διαθέτουν, γιατί οι ισχύοντες νόμοι περί συνταγογραφούμενων φαρμάκων δεν εφαρμόζονται πλήρως», τονίζει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής του ΑΠΘ, Χρυσάνθη Σαρδέλη.
«Η αντίληψη και η κοινή αίσθηση είναι ότι χορηγείται αφειδώς», αναφέρει ο ίδιος. «Το νόημα είναι να χορηγείται σε αυτούς που έχουν ανάγκη το φάρμακο, χρειάζεται να υπάρχει επάρκεια», επισημαίνει στην «Κ».
«Τώρα χορταίνω εύκολα»
Ενας από αυτούς που λένε πως το έχουν ανάγκη είναι ο 56χρονος Θ., ο οποίος δεν ήθελε να ονομαστεί. «Μου το σύστησε ο γιατρός μου επειδή είχα υψηλή γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και κίνδυνο για διαβήτη», δηλώνει στην «Κ», «δεν το πήρα μόνος μου». Το ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια –με εξαίρεση ένα εξάμηνο, κατά το οποίο λόγω ελλείψεων το Ozempic δεν ήταν διαθέσιμο– μέσα στα οποία έχει χάσει 10 κιλά. «Από τότε που τα έχασα, απλά δεν βάζω», σημειώνει.
Διευκρινίζει ότι δεν έχει αλλάξει καθόλου τη διατροφή του από τότε που ξεκίνησε το φάρμακο – αυτό τον έχει κάνει να τρώει μικρότερες ποσότητες, λιγότερα γεύματα, να έχει σχεδόν κόψει το αλκοόλ. «Με έχει κάνει να πεινάω λιγότερο – παλιά μπορεί να χρειαζόμουν 1,5-2 πιάτα σε κάθε γεύμα, ενώ έτρωγα τρεις φορές τη μέρα. Τώρα χορταίνω εύκολα, δεν μπορώ να φάω τέτοιες μερίδες και τρώω δύο γεύματα το πολύ», λέει. Εχει παρατηρήσει πως αν τύχει να υπερβεί το μάξιμουμ των δύο γευμάτων τη μέρα, έχει δυσανεξία. «Δεν έχω γίνει λιτοδίαιτος, αλλά με το Ozempic δεν μπορείς να κάνεις υπερβολές», τονίζει στην «Κ». «Παλιά», συμπληρώνει, «έτρωγα ένα κιλό παϊδάκια, ή μια ολόκληρη πίτσα – τώρα αντέχω να φάω 1-2 κομμάτια το πολύ».
Αντενδείξεις και κίνδυνοι
Ο κ. Χρούσος εξηγεί ότι το φάρμακο δεν λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο για όλους, και για να χάσει κάποιος βάρος, πρέπει ταυτόχρονα να έχει καλή διατροφή και να ασκείται. «Δεν είναι τόσο απλό», αναφέρει στην «Κ». Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι φάρμακο που πρέπει να παίρνει κάποιος μόνο για να αδυνατίσει, αν δεν έχει νοσηρή παχυσαρκία, δηλώνει. «Αυτό είναι κατάχρηση, δεν πρέπει να το παίρνεις έτσι», τονίζει, σημειώνοντας πως κάποιοι δεν κάνει να το παίρνουν γενικά, όπως όσοι έχουν πέτρα στη χολή, γιατί μπορεί να πάθουν παγκρεατίτιδα.
Η σεμαγλουτίδη δεν πρέπει επίσης να χρησιμοποιείται από ασθενείς με ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς, λέει η κ. Σαρδέλη, ενώ μπορεί σπάνια να προκαλέσει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. «Οι συχνότερες ωστόσο αφορούν το γαστρεντερικό σύστημα, παραδείγματος χάριν ναυτία, διάρροιες και εμετούς», συμπληρώνει.
Τέτοιες παρενέργειες είχε και μια 25χρονη, η οποία επίσης δεν ήθελε να ονομαστεί. Το πήρε με συνταγή γιατρού, για λίγο περισσότερο από δύο μήνες – «είχα την ανάγκη να χάσω βάρος», δηλώνει. Δεν είχε κάποιο πρόβλημα υγείας, ήθελε μόνο να αδυνατίσει. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, έχασε 8,5 κιλά. Η γεύση της δεν αλλοιώθηκε, αλλά το φάρμακο της προκάλεσε «απέχθεια για το φαγητό, που συνοδεύτηκε από συχνές τάσεις για εμετό», τονίζει. «Αυτό σε οδηγεί να τρως πολύ λιγότερα γεύματα, έως και ελάχιστα μέσα στη μέρα – μπορεί και ένα γεύμα τη μέρα, με ποσότητες πολύ μικρότερες από πριν», εξηγεί στην «Κ». Ομως, βρήκε τις παρενέργειες δυσβάσταχτες και αποφάσισε να το σταματήσει. Γρήγορα κατάλαβε ότι, χωρίς πολύ προσεκτική διατροφή, τα κιλά επέστρεφαν. Εντέλει τα ξαναπήρε σχεδόν όλα.
Μπορεί μια δίαιτα να απαιτεί συνέπεια, αλλά το Ozempic λειτουργεί μόνο με δέσμευση. Δεν σημαίνει πως άπαξ και χάσεις τα κιλά μπορείς να το σταματήσεις, να τρως απλά προσεκτικά και να διατηρήσεις τον επιθυμητό αριθμό στη ζυγαριά. «Μόνο το 20% όσων χάνουν βάρος και το σταματάνε», λέει στην «Κ» ο κ. Χρούσος, «δεν ξαναπαίρνει το βάρος που έχασε».