Στη Σύρο στην περιοχή «Πάγος», σε μια μικρή πλατεία υπάρχει μια προτομή. Δείχνει ένα νέο με πυκνά, σπαστά μαλλιά, γραβάτα, πουκάμισο και σακάκι. Έχει χαραγμένο ένα «ξενικό» όνομα. ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΠΕΡΣ. Αυτή είναι η ιστορία του.
Σήμερα οι νεότεροι σπάνια ρωτούν να μάθουν ποιος είναι και γιατί βρίσκεται εκεί αυτή η προτομή. Η αλήθεια είναι ότι και πολλοί από τους παλιότερους ίσως έχουν ξεχάσει.
Η Σύρος είναι ένα άνυδρο νησί. Παρόλα αυτά κάποτε (ακόμα και σήμερα) έχει την φήμη ενός τόπου που παράγει αξιόλογα λαχανοκηπευτικά προϊόντα διάσημα σε όλη την Ελλάδα και με ονομασία προέλευσης, «Συριανά»
Ένας παρατηρητής που περιηγείται στην Σύρο παρατηρεί κάτι πολύ ενδιαφέρον. Η Σύρος είναι γεμάτη καλαμιώνες και θερμοκήπια.
Με μια ακόμα πιο προσεκτική μάτια θα διαπιστώσετε πως διάσπαρτες στην Συριανή ύπαιθρο υπάρχουν μεγάλες (τεράστιες και ιδιαίτερα βαθιές πολλές από αυτές) ανοικτές δεξαμενές νερού, άδειες από νερό οι περισσότερες να φαντάζουν σαν μια τεχνητή τετράγωνη ή παραλληλόγραμμη ολόξενη τρύπα στο έδαφος καθώς και ότι πολλά από τα θερμοκήπια δείχνουν τόσο παλιά και εγκαταλειμμένα που κινούν σίγουρα την περιέργεια.
Αυτό δεν είναι τυχαίο.
Αυτή η ιστορία που θα διαβάσετε είναι μια από τις πιο όμορφες ιστορίες της Σύρου και παράλληλα δείχνει το ενδιαφέρον της Καθολικής Εκκλησίας να σώσει και να βοηθήσει τους Συριανούς αγρότες από το να μεταναστεύσουν τις δύσκολες εποχές από τη Σύρο αλλά και να τους βοηθήσει να αναπτύξουν νέες μεθόδους στην παραδοσιακή λαχανοκηπευτική εργασία τους διδάσκοντας στους ντόπιους την καλλιέργεια σε θερμοκήπια.
Ένας ξεχασμένος «ήρωας», γεωπόνος και φιλοσυριανός που ήρθε στη Σύρο και βοήθησε με εξαιρετικά πρωτοποριακό τρόπο και μεθόδους όσο κάνεις άλλος στην εξέλιξη της αγροτικής ζωής καθιστώντας τη Σύρο από ένα απλό αγροτικό νησί σε ένα σπουδαίο παραγωγικό τόπο με λαχανοκηπευτικά προϊόντα ιάσημα σε ολόκληρη την Ελλάδα και με όνομα προέλευσης... «Συριανά».
Ο «Ολλανδός» έμεινε πολύ λίγα χρόνια στη Σύρο. Ποιος ήταν; Από πού ήρθε; Γιατί ήρθε; Ποιοι τον (πρότειναν) και τον έφεραν; Τι πρόσφερε και γιατί το πρόσφερε;
Αυτά θα διαβάσετε σήμερα σε αυτό το άρθρο.
Αλλά πριν από όλα θα πρέπει να κάνουμε μια σημαντική υπενθύμιση.
Την εποχή που το ορφανοτροφείο της Real East Relief βρισκόταν στην πλήρη άνθιση και εξέλιξη του υπό τις οδηγίες του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού και της Αμερικανικής Κυβέρνηση τα ορφανά εκείνα παιδάκια που έστηναν κατατρεγμένα μόνα και φοβισμένα και περιθάλποντας στο ορφανοτροφείο μεταξύ άλλων διδάσκονταν νέες μεθόδους αγροκτηνοτροφίας με την καθοδήγηση δασκάλων ειδικά εκπαιδευμένων στα Αμερικανικό πρότυπα.
Τα παιδιά διδάσκονταν την καλλιέργεια πατάτας, λαχανικών και γενικότερα κηπευτικών προϊόντων που αν δεν ήταν άγνωστα στη Σύρο (και στα Ελληνικά νησιά γενικότερα) ήταν εξαιρετικά μειωμένα ως γνώση ύπαρξης και φυσικά ως καλλιέργειες.
Και δεν ήταν μόνο αυτά που διδάσκοντας τα παιδάκια εκείνα που αργότερα συγχωνεύτηκαν και έγιναν σημαντικά μέλη της Συριανής κοινωνίας είτε ως αγρότες, είτε ως επιστήμονες είτε ως έμποροι. Διδάσκονταν επίσης την κτηνοτροφία με ζώα που έτσι και αλλιώς η Σύρος δεν είχε αλλά και πουλερικά.
Όλα αυτά όμως χάθηκαν δυστυχώς την περίοδο της μεγάλης «φτώχιας» και της ανέχειας στο τέλος της δεκαετίας του 1950 μετά το κλείσιμο των διαφόρων βιομηχανιών, την έκρηξη των πολέμων αλλά και επιπλέον ενός καιρικού γεγονότος που κυριολεκτικά γονάτισε τους Συριανούς. Μια απίστευτη παρατεταμένη ανομβρία.
Μέχρι τότε οι Συριανοί αγρότες δούλευαν την γη με παραδοσιακούς τρόπους. Ένας από τους πιο διαδεδομένους, που ακόμα και σήμερα είναι εξαιρετικά διαδεδομένος ήταν οι Καλαμένιοι ανεμοφράκτες.
Θα έχετε παρατηρήσει ότι η Σύρος σχεδόν παντού έχει ένα τεράστιο δίκτυο καλαμιώνων. Τα καλάμια ήταν και είναι ακόμα και σήμερα ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της λαχανοκηπευτικής ζωής των Συριανών αγροτών.
Η Σύρος είναι τραγικά άνυδρη και αυτό το ξέρουμε όλοι πολύ καλά.
Οι καλαμιώνες λειτουργούν με πολλούς τρόπους. Ως συλλέκτες νερού, ως ανεμοφράκτες και φυσικά για να ξεχωρίζουν τις καλλιέργειες μεταξύ τους. Έχετε προσπαθήσει να περάσετε από ένα χωράφι σε ένα άλλο μέσα από τον καλαμιώνα του;
Είναι απίστευτα δύσκολο. Είναι τόσο πυκνά φυτεμένα αλλά και τόσο σκληρά που κυριολεκτικά δημιουργούν ένα φυσικό τοίχος ανάμεσα στα χωράφια.
Επανερχόμαστε λοιπόν στην Σύρο μετά το τέλος των πολέμων και το κλείσιμο των εργοστάσιων.
Η ζωή στην Σύρο είναι δύσκολη. Πολύ δύσκολη. Δουλειές δεν υπάρχουν, Ανομβρία στην γη πεινά. Ανέχεια.
Πολλοί Συριανοί αρχίζουν να σκέφτονται να φύγουν από το νησί να βρουν μια καλύτερη ζωή.
Αυστραλία, Γερμανία, Ιταλία αλλά και μικρότερες χώρες είναι τα μεταναστευτικό τους καταφύγιο.
Η ύπαιθρος αρχίζει να ερημώνει.
Και ακριβώς σε αυτό το χρονικό σημείο έρχεται η καθολική εκκλησιά που κάνει κάτι πολύ σημαντικό και σπουδαίο. Αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να βοηθήσει τους αγρότες … ( η αγροτική κοινότητα της Σύρου και τα χωριά κατοικούνταν και κατοικούνται πάντα από καθολικούς Συριανούς), να τους βοηθήσει.
Στην ουσία σκέφτηκε να τους δώσει ένα κίνητρο να μείνουν στο νησί.
Πολύ σοφά σκέφτηκε πως για να το καταφέρει αυτό το κίνητρο θα ήταν κάτι που θα αφορούσε την ζωή και την εργασία τους όπως την ήξεραν τόσους αιώνες πριν.
Και τι ήταν αυτό; Η αγροτική ζωή τους.
Ξεκινούν σημαντικές ενέργειες Συριανοί Καθολικοί και από όλη την Ελλάδα ιεράρχες να βρουν κάποιον τρόπο να αναζωπυρώσουν τον ενδιαφέρον των Συριανών αγροτών στην παραδοσιακή τους εργασία.
Έρχονται σε επαφή με την Γερμανική Φιλανθρωπική Οργάνωση MISEREOR
Ο Misereor είναι ένας Οργανισμός Γερμανών Καθολικών Επισκόπων που σκοπό έχει την Αναπτυξιακή Συνεργασία. Για περισσότερα από 60 χρόνια η Misereor έχει δεσμευτεί να καταπολεμήσει τη φτώχεια στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική. Η υποστήριξη του Misereor είναι διαθέσιμη σε κάθε άνθρωπο που έχει ανάγκη – ανεξάρτητα από τη θρησκεία, την εθνικότητα ή το φύλο του.
Και έτσι ξεκινά μια θαυμαστή ιστορία.
Δυο ημέρες μετά την πρωτομαγιά ημέρα Τέταρτη 3/5/1961 έρχονται στη Σύρο δυο πολύ σπουδαία άτομα. Και οι δυο ήταν μέλη της Φιλανθρωπικής Καθολικής οργάνωσης MISEREOR.
Οι δυο άνθρωποι της MISEREOR που έφτασαν στη Σύρο ήταν ο καθολικός Ιερομόναχος Dr Walter Coddin και ο γεωπόνος Gerard Barendse με σκοπό να ελέγξουν τη Σύρο έτσι ώστε να καταλήξουν αν και πως μπορούν να βοηθήσουν τους Συριανούς αγρότες.
Ένα χρόνο μετά όταν το ημερολόγιο έγραφε 27 Ιουνίου 1962 φτάνει μια επιστολή στη Σύρο με το κείμενο των όρων χορήγησης βοηθείας στην Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Σύρου.
Διευθυντής εκείνη την εποχή ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του και πολύ σημαντικός για τους νεωτερισμούς και εξελίξεις που έφερε στην ΕΓΣΣ και γενικότερα στην Σύρο. Ο κύριος Ιωάννης Α. Σολάρης
Η Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Σύρου ιδρύθηκε την 1η ΦΕΒΡΟΥΆΡΙΟΥ του 1925
Αρχικά σκοπός του ήταν η από κοινού προμήθεια στα μέλη του όλων των απαραίτητων γεωργικών εφοδίων κλπ.
Στην πορεία του είχε δημιουργήσει το παράρτημα της «ΒΙΟΣΥΡ Γαλακτοκομικά & Τυροκομικά Προϊόντα Σύρου»
Είχε αναδείξει μεταξύ άλλων προϊόντα που έγιναν αγαπητά σε όλο τον κόσμο με ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ (ΠΟΠ)
Το γνωστότερο είναι Τυρί Σαν Μιχάλη, το περιβόητο Μανούρι, ένα μαλακό τυρί «τυροβολιά» όπως το λέγανε οι Συριανοί στην ντοπιολαλιά τους και ακόμα θυμούνται οι παλιοί την κοπανιστή για την πικάντικη και έντονη γεύση της. Και φυσικά το φρέσκο γάλα που κυκλοφορούσε καθημερινά.
Δυστυχώς, αυτός ο συνεταιρισμός που ήταν ένας από τους πρώτους και πρότυπο για την Ελλάδα έκλεισε.
Συνέχεια στην ιστορία μας …
Το έγγραφο που εστάλη στη Σύρο όριζε την Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Σύρου διαχειρίστρια στην εκτέλεση προγραμμάτων που αφορούσαν την κατασκευή θερμοκηπίων και «ομβροδεξαμενων» αρχικά στην Άνω Σύρο, αλλά όπως θα διαβάσετε αυτό γρήγορα επεκτάθηκε σε όλα τα χωριά της Σύρου.
Στα τότε οικονομικά πλαίσια το κόστος ανερχόταν στα 258.475 γερμανικά μάρκα, περίπου 1.935.882 δραχμές. Τα χρήματα αυτά δεν ήταν καθόλου λίγα για την εποχή εκείνη και για τις οικονομικές συνθήκες της Σύρου.
Παράλληλα η MISEREOR στέλνει στην Σύρο (1/4/1963) ένα εξειδικευμένο στα θερμοκήπια γεωπόνο.
Ήταν ένας νεαρός μόλις 24 ετών Ολλανδός. Το όνομα του Paul Herman Felix Kuypers από το Eslt της Ολλανδίας.
Έρχεται στη Σύρο με σύμβαση δυο χρόνων. Πολλοί αναροτιόντουσαν τι θα προλάβει να κάνει μέσα στα δυο αυτά χρόνια και ακόμα πιο πολύ αν θα μπορέσει να υλοποιήσει αυτό που τον έχουν στείλει να κάνει.
Η συνέχεια ξεπερνά κάθε φαντασία και αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει κάποιος αληθινός ηγέτης, δάσκαλος και καλός άνθρωπος που να ξέρει την δουλειά του πολύ καλά αλλά και να ξέρει να επικοινωνεί με τους ανθρώπους μπορούν να γίνουν θαύματα.
Ο Paul Kuypers, Παύλος Κούπερ όπως τον φώναζαν οι Συριανοί πιάνει με ζήλο και μεγάλη διάθεση αμέσως δουλειά χωρίς καμία καθυστέρηση.
Οι δυο πρώτες τους κινήσεις φτάνοντας στην Σύρο είναι να μάθει όσο καλύτερα Ελληνικά για να μπορεί να συνεννοείται με τους αγρότες και παράλληλα συντάσσει και στέλνει μια επιστολή (στα Ελληνικά) προς τους Συριανούς εργάτες ενημερωμένος σχετικά με τις γεωγραφικές, καιρικές και εδαφικές ιδιαιτερότητες της Σύρου.
Στην επιστολή αυτή επικεντρώνεται και καλεί τους Συριανούς αγρότες να δώσουν προσοχή και να διορθώσουν όσο μπορούν καλύτερα δυο σημαντικά προβλήματα ή ελλείψεις καλύτερα που παρατηρεί.
Το ένα είναι η έλλειψη νερού καθ ότι η Σύρος είναι και τότε ήταν ακόμα περισσότερο άνυδρη και το δεύτερο ακόμα πιο σπουδαίο, η έλλειψη οργάνωσης των αγροτών να διαθέσουν τα προϊόντα τους στην αγορά και τους προτρέπει να οργανωθούν έτσι ώστε να αποκτήσουν συνεταιριστική δύναμη.
Η φράση που χρησιμοποιούσε ήταν «η ισχύς εν τη ενώσει».
Από την μια διότι ήταν νέος και ορεξάτος για δουλειά. Από την άλλη γιατί ως «Ευρωπαίος» είχε την νοοτροπία του εργάζομαι με μέθοδο και φιλότιμο, από την άλλη τέλος γιατί η τύχη είχε στείλει ένα θαυμάσιο άνθρωπο στην Σύρο η συνεργασία του με τους Συριανούς αγρότες εξελίσσεται σε κάτι υπέροχα μοναδικό.
Τους αγαπά και τους συμπαθεί αμέσως και εκείνοι από την μεριά τους τον συμπαθούν αμέσως τον κάνουν δικό τους άνθρωπο και του δείχνουν εμπιστοσύνη σε ότι τους λέει.
Μέρα με την μέρα, με αγώνα, με μόχθο, με πειραματισμούς που ακόμα και για την Ευρώπη ήταν πρωτοποριακοί καταφέρνει να δημιουργήσει ένα θεαματικό αποτέλεσμα.
Ο Παύλος Κούπερ ήταν ειδικός στα θερμοκήπια και από τους καλύτερους γεωπόνους με αυτήν την εξειδίκευση στην Ευρώπη. Δεν ήταν εύκολο να δημιουργήσει και να στήσει θερμοκήπια στην Σύρο. Έκανε πολλά πειράματα. Όχι μόνος του. Μαζί με τους Συριανούς αγρότες. Τελικά τα κατάφερε. Σιγά σιγά στις περιοχές και στα χωριά της Σύρου αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα αλλού ολοκληρωμένα και αλλού πειραματικά ακόμα θερμοκήπια. Γαλλησάς, Ποσειδωνία, Μάννα, Πάγος, Βάρη. Αρχίζουν τα πρώτα πειράματα με βιολογικά βοηθήματα και τεχνικές φυτεύματος και περιποίησης των φυτών.
Παράλληλα αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες τεχνητές δεξαμενές συλλογής βρόχινου νερού σε διάφορες περιοχές της Σύρου.
Αρχικά οι πρώτες στο Πλατύ Βουνί, στον Μύτακα, και στο Σα Μιχάλη.
Σχετικά με αυτές τις δεξαμενές νερού (τις όποιες στην παραδοσιακή ντοπιολαλιά τις λέμε «γούρνες») έψαξα αρκετά στην ύπαιθρο της Σύρου για να βρω πόσες έχουν απομείνει και που βρίσκονται.
Αρχικά οι πρώτες που κτίστηκαν σύμφωνα με πληροφορίες παλιών Απάνω Συριανών ήταν τέσσερις και όλες στην Απάνω Μεριά.
Μετά στα υπόλοιπα χωριά της Σύρου.
Ακόμα και σήμερα μπορείτε να δείτε αυτές τις δεξαμενές άλλες μικρές και άλλες τεράστιες να λειτουργούν ακόμα και σήμερα μαζεύοντας το νερό της βροχής και ποτίζοντας την άγονη ξερή γη αλλά και τα ζώα της Συριανής κτηνοτροφίας.Πανταχού πάρων ο Παύλος, ο «Ολλανδός» με καλοσύνη, με υπομονή, με ανιδιοτέλεια και πάθος για δουλειά.
Και όσο αυτός και οι Συριανοί βλέπουν πως το πείραμα των θερμοκηπίων δουλεύει και τα πρώτα προϊόντα και μάλιστα εξαιρετικής ποιότητας εμφανίζονται και πωλούνται στην οργανωμένη πλέον αγορά της Σύρου τόσο όλοι μαζί συνεχίζουν να αγωνίζονται για το καλύτερο.
Ο Ολλανδός έμεινε στην Σύρο δυο χρόνια όπως όριζε η σύμβαση του. Μέσα σε αυτά τα δυο χρόνια όντος από το θαύμα της αναβίωσης της αγροτικής ζωής της Σύρου γίνεται φίλος με όλους τους Συριανούς.
Τον εκτιμούν και τον αγαπούν σαν παιδί τους. Ήταν ένα νέο παιδί μόλις 24 χρόνων όταν ήρθε και 26 όταν έφυγε.
Όμορφος χαμογελαστός, πρόσχαρος επικοινωνιακός, φερέγγυος, τέλειος στην δουλειά του.
Όταν τελείωσε η θητεία του στη Σύρο και λίγο πριν φύγει σε μια όμορφη και συγκινητική τελετή η Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμού Σύρου τον βραβεύει. Η βράβευση του πραγματοποιείται στις 28/12/1965 και μεταξύ άλλων αναφέρετε η προσφορά του αλλά και οι αρετές του ως άνθρωπος και φίλος των Συριανών.
Η συνέχεια της ζωής αυτού του νέου χαρισματικού ανθρώπου είναι και εντυπωσιακή αλλά και τραγική συγχρόνως.
Ένας Κρητικός από την Ιεράπετρα που ζούσε και είχε συνεργαστεί μαζί του στη Σύρο του μιλά για την Κρήτη και τα ανάλογα με την Σύρο προβλήματα που αντιμετώπιζε η Ιεράπετρα.
Έτσι λοιπόν μετά το τέλος της σύμβασης του στη Σύρο αποφασίζει με μεγάλη στενοχώρια και του ιδίου και των Συριανών να φύγει από τη Σύρο και πηγαίνει στην Κρήτη και στην Ιεράπετρα πλέον επιτυχημένος στα θερμοκήπια στην Ελλάδα για να διδάξει και να πειραματιστεί με τους Ιεραπετρίτες ότι σχεδόν έκανε και με τους Συριανούς.
Στην Ιεράπετρα συμβαίνουν τα ίδια που συνέβησαν και στην Σύρο.
Κάνει θαύματα και μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα η Ιεράπετρα όπως και η Σύρος βλέπουν τα προϊόντα τους να υπερέχουν ποιοτικά έναντι άλλων Ελληνικών προϊόντων και να πωλούνται με ιδιαίτερη ζήτηση ως Π.Ο.Π στις αγορές.
Δυστυχώς όμως η ζωή φέρθηκε άδικα σε αυτόν το χαρισματικό νέο που τόσο πολύ αγάπησε τη Συριανή γη και την Κρητική μαζί με τους ανθρώπους της.
Αφήνει την τελευταία του πνοή σε ένα τραγικό μοιραίο τροχαίο δυστύχημα στην Κρήτη στις 4 το απόγευμα 9 Σεπτεμβρίου 1971 σε τροχαίο δυστύχημα στην έξοδο της πόλης της Ιεράπετρας προς Λυγιά.
Πήγαινε στην εργασία του.
Ήταν μόλις 32 χρόνων. Είχε προλάβει να παντρευτεί και έχει δυο παιδιά, δυο κοριτσάκια.
Η είδηση του θανάτου του προκαλεί σοκ στους καλλιεργητές αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο που τον γνώριζε και τον είχε αγαπήσει.
Στη Σύρο είχε μείνει δυο χρόνια. Στην Κρήτη πέντε χρόνια.
Κηδεύτηκε στην Ιεράπετρα όχι ως «ξένος» αλλά ως Κρητικός, ευεργέτης, συνάνθρωπος φίλος και συνεργάτης.
Λίγες ημέρες μετά η είδηση του θανάτου του φτάνει και στη Σύρο.
Η ίδια οδύνη και σοκ είναι τα συναισθήματα και των Συριανών στην είδηση αυτή.
Στη Σύρο κηρύσσεται πένθος ενώ όλες οι εφημερίδες δημοσιεύουν την τραγική είδη μαζί με δημοσιεύματα για τον ίδιο, την ζωή και το έργο του ενώ η Ένωση Γεωργικών Προϊόντων Σύρου εκδίδει έκτακτο πένθιμο δελτίο.
Και στη Σύρο και στην Ιεράπετρα έχει στηθεί μια προτομή του
Στη Σύρο Βρίσκεται στον Πάγο.
Στην πρόσοψη του βάθρου υπάρχει εγχάρακτη η παρακάτω επιγραφή:
ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΠΕΡΣ
ΟΛΛΑΝΔΟΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ
1939 - 1971
Δίδαξε στους αγρότες της Σύρου
την μέθοδο κατασκευής και
καλλιέργειας στο ξεκίνημα των
θερμοκηπίων για την ανάπτυξη
του τόπου.
Ήρθε στη Σύρο το 1963 από
την Φιλανθρωπική Καθολική
Οργάνωση MISEREOR με τις
ενέργειες των Καθολικών
επισκόπων ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ
και ΥΑΚΙΝΘΟΥ ΓΑΔ.
Τον ΠΑΥΛΟ ευγνωμονούν
οι καλλιεργητές θερμοκηπίων
της Σύρου.
Φιλοτεχνήθηκε με την πρωτοβουλία
του αγροτικού συλλόγου
Πάγου Γαλησσά
Πάνω στην προτομή υπάρχει εγχάρακτη η υπογραφή του γλύπτη Γεώργιου Τσακίρη, ο τόπος (Τήνος) και το έτος της κατασκευής του έργου (1992):
Γ. Τσακίρης Τήνος 92
Όσοι λοιπόν περάσετε από τον Πάγο της Σύρου, επισκεφτείτε το σημείο που βρίσκεται η προτομή του Παύλου μας του Ολλανδού.
Ένα λουλουδάκι στην βάση της προτομής ως ένδειξη σεβασμού και τιμής σε αυτό το παιδί, γιατί παιδί ήταν όταν ήρθε στη Σύρο και παιδί έμεινε ακόμα και στην Κρήτη, που άλλαξε την νοοτροπία και την καλλιέργεια των κηπευτικών αλλά και βοήθησε ανθρώπους που θεωρώντας ότι δεν έχουμε μέλλον στον τόπο τους ήταν έτοιμοι να μεταναστεύσουν διδάσκοντας ήθος, σεβασμό, ποιότητα εργασίας και… ΜΕΛΛΟΝ.
Σήμερα πολλά από εκείνα τα πρώτα πειραματικά θερμοκήπια είτε έχουν αντικατασταθεί με νεώτερης τεχνολογίας ή πολλά από αυτά έχουν μείνει σχεδόν μισοκατεστραμένα σε διάφορα σημεία στη Συριανή ύπαιθρο. Αν παρατηρήσετε προσεκτικά όταν οδηγείτε η περιηγείστε στη Σύρο πολλά από αυτά είναι τεράστια σε μήκος και έχουν μείνει μόνο οι σκελετοί τους.
Πολλές από τις «γούρνες» και τις δεξαμενές σήμερα είναι εγκαταλειμμένες και χάσκουν σαν τεράστιες τρύπες σε διάφορα σημεία της Σύρου.
Θυμάμαι όταν μικρός και ακόμα είχαν νερό σε πολλές από αυτές οι Συριανοί αγροκτηνοτρόφοι είχαν ρίξει μέσα και μεγάλωναν χρυσόψαρα.
Σε κάποιες από αυτές τα χρυσόψαρα είχαν φτάσει σε τεράστια μεγέθη.
Πολύ ενδιαφέρον για την παιδική μας περιέργεια και φαντασία.
Ευχαριστώ θερμά τον εξαίρετο φίλο και συνεργάτη μου Βάκη Καρβώνη για την βοήθεια του στο να βρω στοιχεία για την δημιουργία αυτού του άρθρου. Ευχαριστώ επίσης θερμά τον φίλο και συνεργάτη μου Δημήτρη Δημητράκη που «αλώνισε την ύπαιθρο της Σύρου για να φωτογραφίσει τις εναπομείναντες «γούρνες» της ιστορικής εκείνης περιόδου.
Μεγάλος και μοναδικός οδηγός και πηγή πληροφοριών στάθηκε το Εξαιρετικό Βιβλίο που έγραψε κ κυρία Ελένη Παπαδοπούλου – Κατοπόδι «Από τους ανεμοφράκτες στα θερμοκήπια. Η Συμβολή Του Παύλου Κούπερς» που εκδόθηκε σε συνεργασία με τον Αγροτικό Σύλλογο Πάγου – Γαλησσά – Δήμου Άνω Σύρου και Δήμου Ιεράπετρας.
Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στο παράρτημα της Σύρου υπάρχουν 12 κιβώτια (28 μισθολόγια, περίπου 60 κατάστιχα και περίπου 20 φάκελοι) σχετικά με την Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Σύρου με πληροφορίες πολύ σημαντικές για να εμβαθύνετε περισσότερο στο θέμα.
https://greekarchivesinventory.gak.gr/index.php/u-5609
Υπόλοιπες πληροφορίες από το Ιντερνέτ.
LINKS: Η επίσημη σελίδα της MISEREOR. https://www.misereor.org/
https://odosell.blogspot.com/2018/01/paul-kuypers-pagos-syros.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Kuypers
https://planet-radio.gr/%CF%80%CE%B1%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%82-%CE%BF-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CF%80%CF%8C%CF%81%CE%BF%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%BF/
https://radiolasithi.gr/ekdilosi-timis-kai-mnimis-gia-tin-epeteio-toy-thanatoy-toy-payloy-koyper/
ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΝΕΡΟΥ στην Κρήτη. https://www.e-storieskritis.gr/2018/02/blog-post_34.html
Παναγιώτης Κουλουμπής
Syros Stories