Στη διακεκαυμένη ζώνη του υπερτουρισμού, που προκαλούν κρουαζιερόπλοια και ημερήσιοι εκδρομείς από την Κρήτη και άλλα γειτονικά νησιά, εισέρχεται τις μέρες αυτές η Σαντορίνη, που αποτελεί ήδη παγκοσμίως αρνητικό παράδειγμα υπερκορεσμένου προορισμού.
Με περισσότερα από 500 μεγάλα λεωφορεία, 4.000 μικρά επιβατηγά λεωφορεία και βανάκια, άνω των 10.000 ημερήσιων επισκεπτών και εκατοντάδες τετράτροχες γουρούνες να προστίθενται στα αυτοκίνητα των κατοίκων και στα νοικιασμένα οχήματα, να περιφέρονται όλοι στο ανεπαρκές οδικό της δίκτυο και στα στενά σοκάκια της Οίας, των Φηρών και των άλλων γαλήνιων κάποτε χωριών της, η Σαντορίνη απέχει ακόμη παρασάγγας από το να λύσει τα προβλήματά της.
Προβλήματα που προκάλεσε η άναρχη και χωρίς διορατικότητα ανάπτυξη του χαμηλής προστιθέμενης αξίας τουρισμού στο νησί και τα οποία υπονομεύουν, με την υποβάθμιση της ταξιδιωτικής εμπειρίας, και τις σοβαρές τουριστικές επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας συμβάλλοντας πραγματικά στην τοπική οικονομία. Αυτά εξηγεί μιλώντας στην «Καθημερινή» ο δήμαρχος της Σαντορίνης Νίκος Ζώρζος.
Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον υπερβολικής δόμησης και υπερβολών στις βραχυχρόνιες μισθώσεις που αποστερούν στέγη από νέους, εποχικούς εργαζομένους και δημόσιους λειτουργούς. Οπως σημειώνει ο κ. Ζώρζος, «η καλυμμένη με δόμηση επιφάνεια του νησιού αγγίζει το 20%, υψηλότερη δηλαδή και από αυτήν της Αττικής». Για τον λόγο αυτό ζητάει εμφατικά «να μην κατασκευαστεί ούτε μία νέα κλίνη ξενοδοχείου, ούτε μία νέα κλίνη βραχυχρόνιας μίσθωσης στο νησί». Και επειδή ο ίδιος αδυνατεί να το επιβάλει, ζητάει τη βοήθεια της κυβέρνησης για να το επιτύχει ακόμη και νομοθετικά. «Πρέπει να σταματήσει εντελώς και η εκτός σχεδίου δόμηση», προσθέτει. Ζητάει επίσης βοήθεια για τη βελτίωση των υποδομών του νησιού, καθώς η μέχρι στιγμής ανάπτυξη της δόμησης έχει γίνει με «εκθετικό ρυθμό και ανορθολογικό τρόπο». Ωστόσο, οι πόροι που διαθέτει είναι περιορισμένοι. Είναι ίσως χαρακτηριστικό ότι αδυνατεί να επιβάλει ακόμη και ένα συμβολικό εισιτήριο σε όσους επιβάτες κρουαζιερόπλοιων αποβιβάζονται: Η νομοθεσία ορίζει το μέγιστο επιτρεπόμενο τέλος σε επιβάτες κρουαζιερόπλοιων μόλις στα 35 λεπτά του ευρώ ανά επιβάτη (0,35 ευρώ). Αυτό το τέλος εισπράττεται από τα λιμενικά ταμεία που ανήκουν στους δήμους και είναι οριζόντιο σε όλη την Ελλάδα. Και τα προβλήματα δεν σταματούν εδώ:
SOS από τον δήμαρχο του νησιού. Ζητεί να απαγορευθεί η εκτός σχεδίου δόμηση.
«Οταν αναλάβαμε τον δήμο στις αρχές του χρόνου, είδαμε πως το σύστημα προγραμματισμού κατάπλου κρουαζιερόπλοιων και αποβίβασης επισκεπτών, το berth allocation που είχαμε εισαγάγει προ ετών με ανώτατο όριο τους 8.000 επιβάτες την ημέρα –αριθμός που προέκυψε έπειτα από πανεπιστημιακή μελέτη της φέρουσας ικανότητας του νησιού–, είχε εγκαταλειφθεί», εξηγεί. «Είχαμε έτσι μπροστά μας 63 πολύ δύσκολες μέρες για φέτος με πολύ περισσότερους από 8.000 επιβάτες. Καταφέραμε έπειτα από πολλές και επίπονες συζητήσεις με τις εταιρείες κρουαζιέρας να τις περιορίσουμε σε 48 μέρες. Ομως και αυτές είναι πολλές», υπογραμμίζει με εμφανή αγωνία.
Υπόσχεται λοιπόν πως το 2025 η Σαντορίνη όχι μόνο θα τηρήσει το όριο των 8.000 ημερήσιων επισκεπτών, αλλά σε αυτόν τον αριθμό θα περιλάβει και εκείνους που έρχονται στο πλαίσιο ημερήσιας εκδρομής από νησιά όπως η Κρήτη. Είναι εξάλλου εύκολο να διαπιστωθεί ο αριθμός τους από τα εισιτήρια επιστροφής. Είναι ευρέως γνωστό στη Σαντορίνη και στην Κρήτη αλλά και σε γειτονικά της Θήρας νησιά πως πρακτορεία εκεί πωλούν πακέτα ημερήσιων εκδρομών στη Σαντορίνη χρησιμοποιώντας τα πλοία της γραμμής. Ο δήμαρχος θα επιθυμούσε να περιορίσει τον κατάπλου τέτοιων πλοίων, ωστόσο, καθώς αποτελούν συμβατικά ακτοπλοϊκά δρομολόγια, απαιτείται η βοήθεια του υπουργείου Ναυτιλίας. «Ο σημερινός υπουργός έχει αντιληφθεί το θέμα και επιδιώκει να βρει λύση στο δύσκολο αυτό πρόβλημα, τουλάχιστον περισσότερο από ό,τι οι προκάτοχοί του», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Δεσμεύεται λοιπόν ο κ. Ζώρζος πως το 2025 όχι μόνο δεν θα ξεπερνούν τους 8.000 οι ημερήσιοι επισκέπτες της Σαντορίνης (από κρουαζιερόπλοια και πλοία της γραμμής), αλλά και ότι θα δίνεται προτεραιότητα σε εκείνα τα κρουαζιερόπλοια που θα έχουν ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρύπων, μικρό μέγεθος και περισσότερες ώρες διαμονής στο νησί.
«Δεν μπορούμε να μιλάμε για οικονομική συνεισφορά από τους επιβάτες όταν μένουν για μία-δύο ώρες το πολύ στο νησί», τονίζει, παραπέμποντας στη διαπιστωμένα χαμηλότατη κατά κεφαλήν δαπάνη στη Σαντορίνη σε σχέση με άλλους μεσογειακούς προορισμούς. Επιπλέον, ο προγραμματισμός των αφίξεων, λέει, θα γίνει με αυστηρότερες εκτιμήσεις πληρότητας των κρουαζιερόπλοιων και θα τεκμαίρεται ότι θα αποβιβαστεί τουλάχιστον το 90% εξ αυτών.
Σύμφωνα με τον δήμαρχο, υπήρξαν –και δυστυχώς ενδέχεται να υπάρξουν και φέτος– μέρες που τα κρουαζιερόπλοια κατεβάζουν σχεδόν ταυτόχρονα έως και 19.000 επιβάτες σε ένα νησί που απλώς δεν τους χωράει. Αυτό θα σταματήσει από το 2025, υπόσχεται. Λιγότεροι ημερήσιοι επισκέπτες σημαίνει και μικρότερη ανάγκη για μεταφορές από λεωφορεία, που αυτή τη στιγμή προκαλούν συμφόρηση στους δρόμους και ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα στους κατά τόπους προορισμούς όπου καλούνται να παρκάρουν. «Βρήκαμε σε κάποιες περιπτώσεις χώρους που καταφέραμε να ασφαλτοστρώσουμε για να αποφύγουμε έως ένα βαθμό το πρόβλημα του διπλοπαρκαρίσματος ή της ανεξέλεγκτης στάσης με αναμμένα τα αλάρμ. Πρόκειται όμως για μια προσωρινή λύση, καθώς μόνο ένας προσεκτικός προγραμματισμός, που όχι μόνο θα περιορίζει τον αριθμό των επισκεπτών αλλά θα τους διαχέει και στο νησί για να μη συγκεντρώνονται όλοι ταυτόχρονα, θα θεραπεύσει τις πληγές που έχει ανοίξει ο υπερτουρισμός στη Σαντορίνη».