Ο γεννηθείς στην Ερμούπολη Κωστής Μπαστιάς αποτελεί δικαίως, κατά τη γνώμη μου, την πιο σημαντική πνευματική προσωπικότητα της Σύρας, όχι μόνο για την 50ετία 1920-1970, αλλά για όλο τον 20ό αιώνα. Οι λόγοι αναρίθμητοι.
Εκδότης εφημερίδων & περιοδικών, δημοσιογράφος, βιβλιοκριτικός, δοκιμιογράφος, διηγηματογράφος, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, σε όλα & ως, μάχιμος, δημοτικιστής, & με μεγάλη του αγάπη το Θέατρο, ερασιτέχνης ηθοποιός & επαγγελματίας θεατρικός σκηνοθέτης, ενίοτε θιασάρχης, δάσκαλος σχολών δραματικών, υπήρξε όχι μόνο πολύπλευρη πνευματική προσωπικότητα, αλλά & άνθρωπος πολύπτυχης αποφασιστικής υλοποίησης των τολμηρών, αδιανόητων για τους άλλους, οραματικών σχεδιασμών του, με όπλα του την απαράμιλλη πειθώ, την επιμονή, την ακαριαία παρέμβαση, την ευελιξία, την ανάλυση των συνθηκών, την ορθολογική του επιχειρηματολογία, το χιούμορ, τη γοητευτική συμπεριφορά του, ήταν επομένως και απόλυτα πραγματιστής.
Μ’ άλλα λόγια ήταν μια χαρισματική προσωπικότητα και της θεωρίας και της πράξης, επειδή διέθετε όλα τα εχέγγυα της πολυσχιδώς έτσι ανεπτυγμένης προσωπικότητας, του Αναγεννησιακού ‘’ καθολικού ανθρώπου’’ ( ένας ‘’ homo universalis “ ).
Κι όλα τα ανωτέρω έργα του υπήρξαν πανελλαδικής θετικής προσφοράς κι επίδρασης, πρωτόγνωρα και για τα σημερινά , εν πολλοίς, δεδομένα. Ενδεικτικά, η ίδρυση πρωτόφαντων θεσμών, στο Μεσοπόλεμο ιδίως, κατέχων ο ίδιος τις θέσεις τού Διευθυντή Γραμμάτων & Τεχνών Υπουργείου Παιδείας, δηλαδή Πολιτισμού για τότε, και του Διευθυντή τού Εθνικού Θεάτρου, όπως, η ίδρυση της Λυρικής Σκηνής, του θερινού κτηρίου τού Εθνικού στη συμπρωτεύουσα & με τις εκεί πλέον παραστάσεις του, του περιοδεύοντος την Ελλάδα ‘’ Άρματος Θέσπιδος’’, την επαναφορά, μετά από χιλιετίες, παραστάσεων του αρχαίου δράματος στα ανοικτά αρχαία θέατρα, όπως και αυτών τής όπερας, ή η καθιέρωση πανελλήνιων από την Πολιτεία θεσμών, που ως σήμερα διατηρούνται, λ.χ. των ετήσιων κρατικών βραβείων λογοτεχνίας, των εικαστικών εκθέσεων, της Ναυτικής Εβδομάδας & άλλων, ή η εξασφάλιση κρατικών πόρων κι ενισχύσεων για υποδομές θεσμών ( π.χ. αγορά οικοπέδων για το Εθνικό ή τη μετέπειτα ΕΡΤ ) , αλλά & για σωματεία καλλιτεχνών & με ενίσχυση οικονομική τών κλάδων τους ή και μεμονωμένων ακόμα δημιουργών.
Κορωνίδα τών επιτυχιών του στο Θέατρο, η για 1η φορά ποιοτική ανάπτυξη των παραστάσεων του κρατικού Εθνικού Θεάτρου, & μάλιστα με ρεπερτόριο, που ο ίδιος επιλέγει, αρχαιοελληνικών , σαιξπηρικών, ή & σύγχρονων άλλων ποιοτικών θεατρικών έργων, που επισφραγίζεται με την, επίσης πρωτόγνωρη, περιοδεία τού Εθνικού, τη ‘’ Μεγάλη Τουρνέ ’’, σε Αίγυπτο- Αγγλία- Γερμανία & τη θριαμβευτική του διεθνή αναγνώριση ως ενός τών πιο σημαντικών ευρωπα’ι’κών κρατικών θεάτρων.
Όλες οι πανελλήνιες κορυφαίες προσωπικότητες γραμμάτων, τεχνών, ιδίως θεάτρου, και πολιτικής είναι, ολοζωίς του άμεσοί συνομιλητές του, ακόμα και παραχωρώντας του συνεντεύξεις ως δημοσιογράφου, πολλοί συνεργάτες του σε όλους τους τομείς δράσης του, στηρίζοντας τους στόχους του, ειδικά όσοι έχουν θέσεις εξουσίας, καθώς τους επηρέαζε εκείνος, ενώ ο ίδιος άνοιξε το δρόμο σε πολλούς νέους καλλιτέχνες που αργότερα θα μεγαλουργήσουν.
Όπλα του για όλ’ τα ανωτέρω, η αυστηρότητα όταν απαιτείται, η απαίτηση από όλους τους συνεργάτες του επίπονης προετοιμασίας, αλλά & η ζεστή του συμπεριφορά, η ισότιμη , αντικειμενική, αξιοποίησή τους, και όταν ακόμα ήταν ιδεολογικοί ή προσωπικοί του αντίμαχοι, πολλούς των οποίων θα βοηθήσει & σε δύσκολες συνθήκες ( δικτατορίες, Κατοχή κ.λπ.).
Ο Κωστής Μπαστιάς, κάνοντας και φιλειρηνική, διεθνιστική, πατριωτική, ‘’ εξωτερική πολιτική ‘’ μέσω τού Πολιτισμού, ιδίως του Εθνικού Θεάτρου, και ‘’διπλωματίας κορυφής’’ και ‘’διπλωματίας των λαών’’, δεν έβαλε τον Πολιτισμό στην υπηρεσία τής Πολιτικής αλλά την Πολιτική στην εξυπηρέτηση του Πολιτισμού.
Και μάλιστα χωρίς να διστάζει να αλλάζει τολμηρά ο ίδιος ιδεολογικά, & αυτοκριτικά, κάθε φορά, λόγω τής οξυδερκούς διορατικής κριτικής πολιτικής του σκέψης για καλύτερο στην πράξη πολιτικό μέλλον τής Ελλάδας αλλά και του όλου πλανήτη, μια πολιτική στάση / σκέψη που & σήμερα ελλείπει , δυστυχώς, ευρύτερα. Εν τέλει, αυτά που θα επιτύχει ο Μπαστιάς δεν έχει να επιδείξει , ούτε εν μέρει, ουδείς Υπουργός Πολιτισμού ως σήμερα.
Και , ζώντας στις πλέον εκρηκτικές πολιτικές εξελίξεις της χώρας μας (εξωτερικοί αλλά & εμφύλιοι πόλεμοι, προσφυγιά, πραξικοπήματα, κραχ, Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, δικτατορίες κ.λπ. ), και θα ορθώνει ανάστημα προσωπικής γενναιότητας συχνά, και θα διαθέσει το ένα & μοναδικό πατρικό του σπίτι για τον Πολιτισμό , και θα μείνει πτωχός, αλλά & θα ζήσει παράλληλα έντονη προσωπική ζωή, π.χ. θα κάνει 3 γάμους.
Οφείλουμε άπειρες ευχαριστίες ευγνωμοσύνης στο Γιάννη Μπαστιά, σημαντικότατο Συριανό διανοούμενο & συγγραφέα, καθώς με τα βιβλία του για τον πατέρα του Κωστή Μπαστιά, άρτια επιστημονικά κι αδέκαστα ακόμα και προς τον πατέρα του, διασώζει & αναδεικνύει όλο αυτό το απίστευτο έργο τού Κωστή Μπαστιά, σε συνδυασμό με την πολύτιμη επίσης παρουσίαση του γενικότερου καλλιτεχνικού, πνευματικού, πολιτικού, ιστορικού περιβάλλοντος της Σύρας, της Ελλάδας, της Ευρώπης , κι ευρύτερα ακόμα. Ένα έργο ζωής τού Γιάννη Μπαστιά.
Και οφείλει η Σύρα και να τιμήσει το Γιάννη Μπαστιά για αυτό το έργο του, αλλά, και, ιδίως, να μη μείνει στις μέχρι τούδε ενέργειές της για την ανάδειξη κι αξιοποίηση του έργου & της προσωπικότητας του Κωστή Μπαστιά , ήτοι, από τον τότε Δήμο Ερμούπολης, την ονοματοθεσία μικρής οδού με το όνομά του στα Προσφυγικά, & το 3ήμερο Αφιέρωμα για τον Μπαστιά ως Διευθυντή τού Εθνικού με έλευση εδώ τού Εθνικού, με πρόταση του αείμνηστου Μάρκου Φρέρη ( το 1997 ) , & την προτομή του έμπροσθεν της Δημοτικής Βιβλιοθήκης στην Πλ. Μιαούλη ( το 2000 ) ή την ονομασία τής, έκτοτε βασικής Θεατρικής Ομάδας τού νησιού μας , ως Θεατρική Ομάδα ‘’ Μπαστιάς’’ Σύρου , με πρόταση του ιδρυτή της Ανδρέα Τζίνη ( το 2000 ομοίως ), για να μείνουμε στις πλέον σημαντικές ενέργειες , αλλά οφείλει η Σύρα , με τους Φορείς της, να προχωρήσει & σε άλλες , λ.χ. να επανεκδώσει και εξαντλημένα βιβλία τού Κωστή Μπαστιά ή και να αναζητήσει, πιθανότατα διασωζόμενες, θεατρικές τεχνικές κατασκευές τού Εθνικού επί Κωστή Μπαστιά & να τις φέρει στο νησί κ.ά.
Με τις 3 Εκδηλώσεις μας, γιατί μία μόνο θα αδικούσε το πλούσιο έργο του, για τον Κωστή Μπαστιά, η 1η 25/11/2024 , οι επόμενες αρχές 2025, εξοφλούμε άλλη μια οφειλή τής Σύρας μας προς αυτόν, πόσο μάλλον που, αθροιστικά οι 3 τους, αποτελούν, τρόπον τινα, ένα επιστημονικό & καλλιτεχνικό , το 2ο ως σήμερα , Συμπόσιο γι’ αυτόν. Η 1η Εκδήλωση παρουσιάζει το έργο & τη ζωή του από το 1901 ως το 1935, η 2η από το 1935 ως το 1944, η 3η από το 1944 ως το 1972.
Ο Ανδρέας Τζίνης, ως φιλόλογος, ιστορικός-αρχαιολόγος & σκηνοθέτης τής Θεατρικής Ομάδας ( Θ.Ο.) ‘’ Μπαστιάς’’, στην εισήγησή του, και στις 3 Εκδηλώσεις, στηριγμένη πρωτίστως στα βιβλία τού Γιάννη Μπαστιά , αλλά & σε βιβλία & σε κείμενα του Κωστή Μπαστιά, παρουσιάζει την ολική διαδρομή τού Κωστή Μπαστιά στο ευρύτερο, συριανό- ελλαδικό- βαλκανικό-ευρωπα’ι΄κό - παγκόσμιο, ιστορικό πλαίσιο, δηλαδή κοινωνικό - πολιτικό, μα ιδίως καλλιτεχνικό πλαίσιο, καθώς υπήρξαν αναπόδραστα αλληλοεπηρεαζόμενα αυτά, δηλαδή η ευέλικτη διαδρομή τού Μπαστιά με τις ευρύτερες συνθήκες / και τις ραγδαίες αλλαγές τους, ενώ εμβόλιμα, σε κάθε Εκδήλωση, αποσπάσματα κειμένων, αντίστοιχα χρονικά, διαβάζουν ηθοποιοί τής Θ.Ο.’’ Μπαστιάς’’.
Και οπωσδήποτε ευχαριστούμε θερμότατα το Δημοτικό Συμβούλιο Σύρου-Ερμούπολης, και, ιδίως, το Σύμβουλο κ. Δομένικο Σαγκινέτο, και το προσωπικό τής Δημοτικής Βιβλιοθήκης Σύρου-Ερμούπολης , καθώς, σε πνευματικούς χαλεπούς καιρούς, στάθηκαν ακαριαία αρωγοί μας ώστε να συνδιοργανώσουμε αυτές τις 4 ( ήδη η 1η υλοποιήθηκε με επιτυχία την 1η/11/2024 με θέμα της : << ‘’ Ηρώδης’’& ‘’ Η Τραγωδία τού Αγίου Δημητρίου’’ : 2 θεατρικά κείμενα/ έργα από την Άνω Σύρο, 1650-1723 >> ) Εκδηλώσεις, στη φετινή χειμερινή περίοδο 2024- 2025, στη Δημοτική Παιδική μας Βιβλιοθήκη, προβάλλοντες τη θεατρική, ευρύτερα πνευματική, ιστορία τής Σύρας μας.
Τέλος ευχαριστούμε την κ. Εύα Τζίνη, μέλος Θ.Ο. ‘’ Μπαστιάς’’, για τις όμορφες αφίσες Εκδηλώσεων & το μόνιμο χορηγό μας επικοινωνίας ‘’ logotypos.gr’’. Και γενικότερα τα τοπικά Μ.Μ.Ε. που πάντοτε στηρίζουν τις προσπάθειές μας .
Για τη Θ.Ο. ‘’ Μπαστιάς’’ Σύρου , Ανδρέας Τζίνης.
