Φτάνοντας στην Ερμούπολη για να ιχνηλατήσουμε τι έχει απομείνει ζωντανό από τη σπουδαία ξυλοναυπηγική κληρονομιά της, γνωρίζουμε ήδη το ευρύτερο πλαίσιο. Εδώ και περίπου τρεις δεκαετίες, η παραδοσιακή ναυπηγική παίζει με τον ίδιο της τον εαυτό ένα στοίχημα ζωής και θανάτου, διανύοντας μια καμπή που θα ορίσει είτε την τελική της πτώση είτε μια αναπάντεχη μικρή αναγέννηση. Σε έναν κόσμο όπου το πλαστικό επικρατεί έναντι του ξύλου, σε μια χώρα που σπάει τα σκαριά της αντί να τα προστατεύει και σε έναν επαγγελματικό χώρο που παραμένει εσωστρεφής, τα πανέμορφα ξύλινα σκαριά μας, βγαλμένα μέσα από τους αιώνες και τα κύματα του Αιγαίου, τείνουν να εκλείψουν.
Και όμως, η συριανή παραδοσιακή ναυπηγική, κομμάτι της δόξας της παλιάς Ερμούπολης, του μεγαλύτερου κάποτε ναυπηγικού κέντρου της Μεσογείου, εμφανίζεται ακόμη εδώ και εκεί, συνεχίζοντας να αποτελεί νευραλγικό στοιχείο της ψυχής και της ταυτότητας του τόπου. Τη συναντά κανείς στα παλιά χνάρια των ναυπηγικών γραμμών, στις καλά οργανωμένες εργαλειοθήκες, στις αφηγήσεις των παλιών. Εκδηλώνεται ακόμα πάνω στα λίγα σκάφη που επιμένουν να χτίζονται και σε αυτά τα παλιά, αρκετά στον αριθμό, που, προσεγμένα από παλιούς και νέους καπετάνιους και συντηρημένα από τα καρνάγια, συνεχίζουν να λύνουν, να δένουν και να πλέουν στα νερά του Αιγαίου.
Με το που πατάμε το πόδι μας στο νησί, πάνω στην πολύβουη προκυμαία, το μάτι μας πέφτει στη μινιατούρα ενός βαρκαλά, τυπικού εμπορικού σκαριού του Αιγαίου, που πια έχει εξαφανιστεί. Το υπό κλίμακα σκαρί βρίσκεται, προσωρινά δανεισμένο από τον ναυπηγό του, μέσα στον Σταθμό Επιβατών του λιμανιού, και το αρκετά μεγάλο του μέγεθος το καθιστά κάτι παραπάνω από τη δουλειά ενός μοντελιστή. Ο δημιουργός αυτού του μικρού αριστουργήματος, ο Μανώλης Ζώρζος, έχει καταφέρει να το κάνει να μοιάζει περισσότερο με αληθινό σκάφος παρά με μοντέλο. Αυτός άλλωστε ήταν ο σκοπός του: βάλθηκε τα τελευταία χρόνια να δείξει στο κοινό πώς ήταν τα παλιά μας σκάφη, με τι κομψοτεχνήματα ναυτικής τέχνης πλέαμε κάποτε στις θάλασσές μας. Σκέφτηκε πως, αν υπερβεί τις συνήθεις κλίμακες της μικροναυπηγικής, αν πλησιάσει λίγο περισσότερο προς τα αληθινά μεγέθη των σκαφών, ο κόσμος θα μπορέσει να τα κατανοήσει περισσότερο, να ανακαλύψει καλύτερα την περίπλοκη δομή τους, να θαυμάσει πιο χορταστικά τις σοφές τους γραμμές.
Διαβάστε την συνέχεια του άρθρου.