Το μεσογειακό κλίμα, η κουζίνα και η αρχιτεκτονική είναι τα βασικότερα στοιχεία που, ανέκαθεν, καθιστούν την Ισπανία πολύ ελκυστικό τουριστικό προορισμό. Το 2024, η χώρα δέχτηκε 98 εκατομμύρια επισκέπτες - γεγονός που την κατατάσσει δεύτερη πιο επισκέψιμη χώρα στον κόσμο μετά τη Γαλλία. Η δημοφιλία της χώρας της ιβηρικής, όμως, συνοδεύεται και από δυσάρεστες συνέπειες.
Στα μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Μαδρίτη, η Βαρκελώνη και η Βαλένθια, η έκρηξη καταχωρήσεων κατοικιών σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης όπως η Airbnb, έχει φέρει μία σταθερά επιδεινούμενη στεγαστική κρίση, η οποία, μάλιστα, τους τελευταίους μήνες έχει γίνει η κύρια ανησυχία των Ισπανών, σύμφωνα με το Κέντρο Κοινωνιολογικών Ερευνών της Ισπανίας. Η ανησυχία των πολιτών δεν αφήνει αδιάφορη την κυβέρνηση των Σοσιαλιστών, που παίρνει μέτρα για να αντιμετωπίσει το φαινόμενο.
Στα μέσα Μαΐου, το Υπουργείο Κοινωνικών Δικαιωμάτων, Καταναλωτών και Ατζέντας 2030 απαίτησε την αφαίρεση σχεδόν 66.000 καταχωρήσεων ενοικίασης ακινήτων από την Airbnb, ισχυριζόμενο ότι παραβιάζουν τους κανονισμούς για τα τουριστικά καταλύματα. Η έφεση που άσκησε η πλατφόρμα στην απόφαση μένει να εκδικαστεί, ωστόσο, μέχρι τότε, οι μόνιμοι κάτοικοι της χώρας εκφράζουν δυσαρέσκεια για την χρονική καθυστέρηση στη λήψη μέτρων, υποστηρίζοντας ότι η ποιότητα της ζωής τους έχει υποβαθμιστεί σημαντικά, από την έλλειψη προσιτής στέγασης.
«Τουριστικά λούνα παρκ»
«Το να μην μπορείς να αγοράσεις ή έστω να νοικιάσεις ένα αξιοπρεπές διαμέρισμα είναι καταστροφικό για την αξιοπρέπεια των εργαζόμενων», δήλωσε στο CNN ο κάτοικος Μαδρίτης, Ενρίκο Κόντζιου. Ο 40χρονος εργάζεται ως οικογενειακός γιατρός και μοιράζεται ένα διαμέρισμα με δύο συνομήλικούς του κοντά στο κέντρο της πρωτεύουσας.
Η Ρακέλ Πέρεθ, 41 ετών, από τη Βαρκελώνη, είναι ακόμη μια νέα επαγγελματίας που λέει ότι νιώθει παγιδευμένη από την έλλειψη κατοικιών, η οποία, για την ίδια, μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με περιορισμούς στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. «Αυτή τη στιγμή είναι σχεδόν αδύνατο να νοικιάσεις διαμέρισμα στη Βαρκελώνη», τονίζει. «Αναγκαζόμαστε να συγκατοικούμε στα 40 μας ή να μετακομίζουμε σε γειτονικές πόλεις», λέει και προσθέτει πως, «είμαι υπέρ της κατάργησης των αδειών για τουριστικά διαμερίσματα και της μετατροπής τους σε μακροχρόνιες μισθώσεις. Μάλιστα, θα επέσπευδα την εφαρμογή του μέτρου για το 2026».
Την τελευταία δεκαετία η τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο για ενοικιάσεις κατοικιών στην Ισπανία έχει αυξηθεί κατά 85%, σύμφωνα με την ιστοσελίδα ακινήτων Idealista. Βασικοί παράγοντες της αύξησης θεωρούνται ο τουρισμός και οι εποχικές ενοικιάσεις. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, υπάρχουν 400.000 τουριστικές κατοικίες στην Ισπανία. Η Τράπεζα της Ισπανίας εκτιμά ότι το έλλειμμα στέγασης στη χώρα κυμαίνεται μεταξύ 400.000 και 450.000 κατοικιών — αριθμοί που φαίνεται να έχουν παρακινήσει την κυβέρνηση να δράσει κατά των «μισθώσεων που θεωρεί παράνομες.
Πίσω από κάθε μία από τις καταχωρήσεις, υπήρχαν σπίτια για οικογένειες»
«Πίσω από κάθε μία από τις 65.000 καταχωρήσεις, υπήρχαν σπίτια για οικογένειες, εργαζόμενους, φοιτητές, οι οποίοι σήμερα εκδιώκονται από τις γειτονιές τους και βλέπουν τις πόλεις τους να μετατρέπονται σε θεματικά πάρκα για τα υπερκέρδη λίγων επενδυτικών κεφαλαίων και μεγάλων εταιρειών», δήλωσε ο Πάμπλο Μπουστιντούι, υπουργός Κοινωνικών Δικαιωμάτων, Καταναλωτών και Ατζέντας 2030. Οι περισσότερες από τις καταχωρήσεις που στοχοποιήθηκαν παραβίαζαν τους ισχύοντες κανόνες, είτε επειδή δεν παρείχαν αριθμό άδειας, είτε επειδή ήταν λανθασμένος, είτε επειδή δεν δήλωναν τη νομική φύση του ιδιοκτήτη, σύμφωνα με το υπουργείο.
Με εντολή του Ανώτατου Δικαστηρίου της Μαδρίτης, ζητήθηκε από την Airbnb να αποσύρει άμεσα 5.800 καταχωρήσεις σε περιοχές όπως η Ανδαλουσία, η Μαδρίτη, η Καταλονία, η Βαλένθια, οι Βαλεαρίδες Νήσοι και η Χώρα των Βάσκων.
Όταν ρωτήθηκε σχετικά, η Airbnb απάντησε ότι θα συνεχίσει να ασκεί έφεση σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν την υπόθεση. Επιπλέον, κατηγόρησε το υπουργείο ότι χρησιμοποιεί «μια αδιάκριτη μεθοδολογία» για να στοχοποιήσει ακίνητα που, κατά την Airbnb, δεν χρειάζονται άδεια. Η εταιρεία ανέφερε επίσης ότι ήδη συνεργάζεται με τις κυβερνήσεις των Καναρίων Νήσων, της Μούρθια και της Ίμπιζα για την αντιμετώπιση των παράνομων καταχωρήσεων.
Η εθνική κυβέρνηση δεν είναι ο μόνος φορέας που αντιμετωπίζει το ζήτημα. Ο Δήμος Βαρκελώνης ανακοίνωσε τον Ιούνιο του 2024 ότι δεν θα ανανεώσει τις άδειες για τουριστικά διαμερίσματα μετά το 2028. Αυτό σημαίνει ότι πάνω από 10.000 τέτοια διαμερίσματα θα πρέπει να διατεθούν για ενοικίαση ή αγορά από τους ντόπιους. Η απόφαση έχει προκαλέσει την αντίδραση ιδιοκτητών ακινήτων, με την Ένωση Τουριστικών Διαμερισμάτων Βαρκελώνης να απαιτεί αποζημιώσεις άνω των 4,4 εκατ. δολαρίων για περίπου 7.200 διαμερίσματα που επηρεάζονται από το μέτρο. Και δεν είναι όλοι πεπεισμένοι ότι το μέτρο θα αντιστρέψει την κατάσταση υπέρ όσων αναζητούν μακροχρόνια στέγη. «Χρειάζονται περισσότερες προσιτές κατοικίες και καλύτερη ρύθμιση», είπε ο κάτοικος Βαρκελώνης Χαβιέ Σολέ.
Ορισμένοι τουρίστες δηλώνουν ότι συμφωνούν με την αυστηροποίηση των κανόνων για την Airbnb, ακόμη κι αν θεωρούν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις βολική επιλογή. Η Λάρα Σορμπίλι, που επισκέφθηκε πρόσφατα τη Μαδρίτη από το Μπουένος Άιρες, δήλωσε ότι συμφωνεί με κάθε προσπάθεια μείωσης των ενοικίων για τους ντόπιους, παρότι επιλέγει Airbnb όποτε είναι δυνατό. «Μου φαίνεται πιο βολικό γιατί μπορώ να έχω κουζίνα, ψυγείο… είναι πολύ πιο άνετο», είπε. «Επίσης μειώνει το κόστος για ένα οικογενειακό ταξίδι όταν ταξιδεύω με τα παιδιά μου». Η Ντέμπορα Μέρφι που, από την Ιρλανδία περνάει χρόνο στην ισπανική πρωτεύουσα, πρόσθεσε ότι τα νέα μέτρα είναι «ίσως για το καλύτερο». «Υπάρχουν ήδη τόσα ξενοδοχεία διαθέσιμα, και παίρνεις στέγη από ανθρώπους που θα μπορούσαν να μένουν εκεί, αντί για τουρίστες που έρχονται για λίγες μέρες και δεν προσφέρουν τίποτα στην οικονομία».