Ικανοποίηση αλλά και ανησυχία ταυτοχρόνως, σχετικά με την πορεία υλοποίησης του Προγράμματος «Νότιο Αιγαίο» 2021-2027 εκφράστηκε από τον Πρόεδρο της Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος, Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γιώργο Χατζημάρκο, κατά τη σημερινή 4η Συνεδρίαση της Επιτροπής, η οποία διεξήχθη στο συνεδριακό χώρο του ξενοδοχείου “Royal Imperial Resort ” στην Ελιά της Μυκόνου, με κύρια θέματα την πορεία υλοποίησης του Προγράμματος, την πορεία των έργων στρατηγικής σημασίας και τον προγραμματισμό των προσκλήσεων.
Στη συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης συμμετείχαν ο Δήμαρχος Μυκόνου Χρήστος Βερώνης, τον οποίον ο Περιφερειάρχης ευχαρίστησε για τη φιλοξενία, ο Δήμαρχος Ρόδου και Πρόεδρος της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου Αλέξανδρος Κολιάδης, ο Δήμαρχος Κω Θεοδόσης Νικηταράς, Σύρου – Ερμούπολης Αλέξης Αθανασίου, Καλύμνου Γιάννης Μαστροκούκος, Λέρου Τιμόθεος Κωττάκης, Νάξου & Μικρών Κυκλάδων Δημήτρης Λιανός, Λειψών Φώτης Μάγγος, Πάτμου Νικήτας Τσαμπαλάκης, Αστυπάλαιας Νίκος Κομηνέας και Άνδρου Θεοδόσης Σουσούδης.
Τις εργασίες της Επιτροπής παρακολούθησε και η Βουλευτής Κυκλάδων Κατερίνα Μονογυιού.
Η ικανοποίηση, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο Περιφερειάρχης, συνίσταται στα υψηλά ποσοστά που έχει επιτύχει η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, όσον αφορά την εξειδίκευση των δράσεων, σε ποσοστό 93%, τη δημοσιοποίηση των προσκλήσεων για πάνω από το 90% των πόρων του Προγράμματος και τις εντάξεις 131 έργων και δράσεων που καλύπτουν το 62% των πόρων. Και όλα τα παραπάνω ενώ η προγραμματική περίοδος βρίσκεται σχεδόν στο μέσο της.
Δεν ισχύουν όμως οι ίδιοι ικανοποιητικοί ρυθμοί όσον αφορά τις απορροφήσεις, γεγονός που οφείλεται στην αδυναμία των δικαιούχων να σηκώσουν το βάρος της διαδικασίας ωρίμανσης, ένταξης και υλοποίησης έργων και δράσεων.
Όπως τόνισε ο Περιφερειάρχης και Πρόεδρος της Επιτροπής Παρακολούθησης, «ανησυχούμε καθώς οι νομικές δεσμεύσεις μόλις που ξεπερνούν το 29,7% ενώ οι δαπάνες βρίσκονται ακόμη στο 14,5%. Τα ποσοστά αυτά είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά αν τα συγκρίνουμε με εκείνα που είχαμε έναν ακριβώς χρόνο πριν, στην προηγούμενη συνεδρίασή μας. Και συγκεκριμένα οι νομικές δεσμεύσεις από 23% έφτασαν σε 28% και οι δαπάνες από 7,4% σε 13,2%. Παράλληλα στο πλαίσιο των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων -των 4 Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης και των 2 ΟΧΕ για τα μικρά νησιά- έχουμε από τον Νοέμβριο δημοσιοποιήσει 2 προσκλήσεις συνολικού ύψους 48 εκ. ευρώ και δεν έχει ακόμη ενταχθεί ούτε ένα έργο. Είναι στοιχεία που δείχνουν ότι δυστυχώς αρκετοί από τους δικαιούχους έχουν δυσκολία να σηκώσουν το βάρος που απαιτούν η προετοιμασία και στη συνέχεια η συμβασιοποίηση και η υλοποίηση των έργων και των δράσεων».
Ο Περιφερειάρχης αναφέρθηκε στα προβλήματα υποστελέχωσης του Δήμων ως βασικό αίτιο της αδυναμίας απορρόφησης των πόρων, τονίζοντας ωστόσο ότι αυτό δεν ισχύει για όλους, σε αντιδιαστολή μάλιστα με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου η οποία παραμένει ο πλέον υποστελεχωμένος οργανισμός στο Αιγαίο, σε συνάρτηση με το εύρος των αρμοδιοτήτων της, την ίδια ώρα που στον ήδη τεράστιο αριθμό εργοταξίων που είναι ανεπτυγμένα σε όλα τα νησιά, ήρθαν να προστεθούν και τα έργα αποκατάστασης των ζημιών από φυσικές καταστροφές, με το ελάχιστο στελεχιακό δυναμικό της Περιφέρειας δίνει σήμερα μάχη σε δεκάδες νέα μέτωπα.
«Είναι γνωστά σε όλους μας τα προβλήματα υποστελέχωσης που αντιμετωπίζουν αρκετές Υπηρεσίες σε νησιά μας. Αρκετές, αλλά οφείλοντας όλοι να είμαστε ρεαλιστές, όχι όλες οι Υπηρεσίες και βέβαια όχι όλοι οι Δήμοι μας. Η Περιφέρεια, ο πλέον υποστελεχωμένος οργανισμός στο Αιγαίο σε συνάρτηση και με το εύρος των αρμοδιοτήτων της, πρόθυμα προσφέρεται να στηρίξει ανεξαρτήτως βάρους ευθυνών και κάνει ό,τι είναι εφικτό προκειμένου να είναι αρωγός των δικαιούχων τόσο με τις Υπηρεσίες της στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα όσο και με την Τεχνική Βοήθεια του Προγράμματος. Καλώ λοιπόν τους δικαιούχους, ειδικότερα τους μεγάλους και στελεχωμένους Δήμους, να δώσουν ιδιαίτερο βάρος το επόμενο διάστημα για να πετύχουμε καλύτερα αποτελέσματα τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, ώστε να φτάσουμε για μια ακόμη φορά στον κοινό μας στόχο της πλήρους αξιοποίησης των πόρων που έχουμε στη διάθεσή μας σε αποδοτικά και χρήσιμα έργα για τα νησιά μας.» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Περιφερειάρχης κατέληξε λέγοντας ότι «με πνεύμα συνεργασίας και με σταθερό προσανατολισμό στην ανάπτυξη με κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόσημο, μπορούμε να πετύχουμε πολλά».
Ακολουθεί η εισήγηση του Περιφερειάρχη και Προέδρου της Επιτροπής Παρακολούθησης Γιώργου Χατζημάρκου:
4η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης
Προγράμματος «Νότιο Αιγαίο» 2021-2027
Αγαπητά μέλη της Επιτροπής Παρακολούθησης,
Σας καλωσορίζω στη Μύκονο και σας ευχαριστώ για τη συμμετοχή σας στη σημερινή μας συνεδρίαση. Είναι πολύ σημαντικό να συναντιόμαστε σε αυτές τις συνεδριάσεις, έστω μια φορά τον χρόνο όπως έχει καθοριστεί, μιας και το ευρύ συλλογικό όργανο της Επιτροπής Παρακολούθησης, στο οποίο συμμετέχουμε, είναι εκείνο που έχει την αρμοδιότητα για τον έλεγχο της σωστής και αποτελεσματικής υλοποίησης του Προγράμματος.
Η παρουσία όλων σας σήμερα εδώ – εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των εθνικών και τοπικών αρχών, των κοινωνικών εταίρων, των παραγωγικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών – αποτελεί έμπρακτη απόδειξη της σημασίας που αποδίδουμε όλοι στη συλλογική προσπάθεια για έναν ολοκληρωμένο και βιώσιμο αναπτυξιακό σχεδιασμό.
Το ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου 2021–2027 δεν είναι απλώς ένα χρηματοδοτικό εργαλείο. Είναι το βασικό μας όχημα για την υλοποίηση ενός οράματος:
· Για μια Περιφέρεια πιο πράσινη, πιο έξυπνη και πιο ανθεκτική.
· Για μια οικονομία που ενισχύει την επιχειρηματικότητα, τον τουρισμό, την καινοτομία, αλλά και τη διαφοροποίηση των τοπικών παραγωγικών συστημάτων.
· Για νησιά με σύγχρονες υποδομές, ισχυρές κοινωνικές δομές και ίσες ευκαιρίες για όλους τους πολίτες.
Η νέα προγραμματική περίοδος καλείται να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, όπως η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η ψηφιακή μετάβαση, αλλά και η ανάγκη ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής στα νησιά μας. Μέσα από το ΕΣΠΑ 2021–2027, έχουμε τη δυνατότητα να δώσουμε απαντήσεις ουσίας, με στοχευμένες παρεμβάσεις και με γνώμονα πάντα τις ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου.
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο όπου το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον είναι μεταβαλλόμενο και εύθραυστο και που αναπόφευκτα επηρεάζει τις ευρωπαϊκές πολιτικές, τους κανονισμούς και φυσικά τα Προγράμματα που υλοποιούνται. Κάτω από αυτό το πρίσμα καλούμαστε να επανεξετάσουμε και τους στόχους του Προγράμματός μας το επόμενο διάστημα. Για όλα αυτά όμως θα μας ενημερώσουν αναλυτικότερα τα στελέχη του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών.
Στην προηγούμενη συνεδρίασή μας πριν από ένα χρόνο στη Ρόδο, όπως θα θυμάστε όσοι συμμετείχατε, είχαμε τη χαρά να παρουσιάσουμε τα στοιχεία ολοκλήρωσης του Προγράμματος της προηγούμενης περιόδου 2014-2020. Στοιχεία που μας γέμισαν με συγκίνηση και περηφάνεια για τους καρπούς που απέδωσε η προσπάθεια όλων μας.
Σήμερα βρισκόμαστε στο μέσο περίπου της τρέχουσας περιόδου 2021-2027 και -όπως θα δείτε στη συνέχεια- είμαστε ικανοποιημένοι αλλά και παράλληλα ανήσυχοι για την πρόοδο του Προγράμματος.
Ευχαριστημένοι γιατί, όπως θα έχετε δει και στον φάκελό σας,
u Βρισκόμαστε κοντά στην πλήρη εξειδίκευση των δράσεων του Προγράμματος, καθώς έχουμε ήδη εξειδικεύσει το 93%
u έχουμε δημοσιοποιήσει προσκλήσεις για πάνω από το 90% των πόρων του Προγράμματος και
u έχουμε εντάξει 131 έργα και δράσεις που καλύπτουν το 62% των πόρων του ΠεΠ
Από την άλλη πλευρά όμως ανησυχούμε καθώς
O οι νομικές δεσμεύσεις μόλις που ξεπερνούν το 29,7% ενώ
O οι δαπάνες βρίσκονται ακόμη στο 14,5%
Τα ποσοστά αυτά είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά αν τα συγκρίνουμε με εκείνα που είχαμε έναν ακριβώς χρόνο πριν, στην προηγούμενη συνεδρίασή μας. Και συγκεκριμένα
O οι νομικές δεσμεύσεις από 23% έφτασαν σε 28% και
O οι δαπάνες από 7,4% σε 13,2%
Παράλληλα στο πλαίσιο των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων -των 4 Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης και των 2 ΟΧΕ για τα μικρά νησιά- έχουμε από τον Νοέμβριο δημοσιοποιήσει 2 προσκλήσεις συνολικού ύψους 48 εκ. ευρώ και δεν έχει ακόμη ενταχθεί ούτε ένα έργο.
Είναι στοιχεία που δείχνουν ότι δυστυχώς αρκετοί από τους δικαιούχους έχουν δυσκολία να σηκώσουν το βάρος που απαιτούν η προετοιμασία και στη συνέχεια η συμβασιοποίηση και η υλοποίηση των έργων και των δράσεων.
Είναι γνωστά σε όλους μας τα προβλήματα υποστελέχωσης που αντιμετωπίζουν αρκετές Υπηρεσίες σε νησιά μας. Αρκετές, αλλά οφείλοντας όλοι να είμαστε ρεαλιστές, όχι όλες οι Υπηρεσίες και βέβαια όχι όλοι οι Δήμοι μας.
Η Περιφέρεια, ο πλέον υποστελεχωμένος οργανισμός στο Αιγαίο σε συνάρτηση και με το εύρος των αρμοδιοτήτων της, πρόθυμα προσφέρεται να στηρίξει ανεξαρτήτως βάρους ευθυνών και κάνει ό,τι είναι εφικτό προκειμένου να είναι αρωγός των δικαιούχων τόσο με τις Υπηρεσίες της στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα όσο και με την Τεχνική Βοήθεια του Προγράμματος. Και την ίδια στιγμή, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών και την ΕΕΤΑΑ, γίνεται προσπάθεια η προετοιμασία των έργων για τις ΟΧΕ να ενισχυθεί τους επόμενους μήνες με εξειδικευμένο προσωπικό.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι αυτήν την περίοδο εκτελείται στη χώρα μας μια πληθώρα από έργα και δράσεις, αφού εκτός από το ΕΣΠΑ, υλοποιούνται και έργα που χρηματοδοτούνται από το ΤΑΑ αλλά και από το Ειδικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης.
Οι δυσκολίες υλοποίησης έργων στα νησιά μας, είναι γνωστές και μεγάλες: οι εργολάβοι και οι προμηθευτές δυσκολεύονται να ανταποκριθούν, το μόνιμα εγκατεστημένο επιστημονικό και εργατικό δυναμικό στα νησιά δεν επαρκεί, η εύρεση στέγης για το προσωπικό που πρέπει να μεταφερθεί στα νησιά μας για την κατασκευή ενός έργου είναι δύσκολη και εξαιρετικά ακριβή, το κόστος υλικών στα νησιά μας είναι σημαντικά αυξημένο σε σύγκριση με αυτό της ηπειρωτικής Ελλάδας. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και τα τεράστια προβλήματα που δημιουργήθηκαν όταν περιοχές των νησιών μας επλήγησαν από τις πρόσφατες πλημμύρες και το ελάχιστο στελεχιακό δυναμικό της Περιφέρειας δίνει σήμερα μάχη σε δεκάδες μέτωπα που προκλήθηκαν από φυσικές καταστροφές, παράλληλα και ταυτόχρονα με τα εκατοντάδες εργοτάξια που είναι ανεπτυγμένα σε όλα τα νησιά μας.
Καλώ λοιπόν τους δικαιούχους να δώσουν ιδιαίτερο βάρος σε όλα αυτά το επόμενο διάστημα για να πετύχουμε καλύτερα αποτελέσματα τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, ώστε να φτάσουμε για μια ακόμη φορά στον κοινό μας στόχο της πλήρους αξιοποίησης των πόρων που έχουμε στη διάθεσή μας σε αποδοτικά και χρήσιμα έργα για τα νησιά μας.
Κυρίες και Κύριοι,
Η Επιτροπή Παρακολούθησης αποτελεί θεμέλιο λίθο στη διασφάλιση της διαφάνειας, της αποτελεσματικότητας και της λογοδοσίας του Προγράμματος. Η συμβολή σας στην παρακολούθηση της προόδου, στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και στον εντοπισμό βελτιώσεων είναι καθοριστική.
Θέλω να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς όλες τις υπηρεσίες, τους συνεργάτες, αλλά και τους φορείς υλοποίησης, που εργάζονται με αφοσίωση για την επίτευξη των στόχων μας.
Με πνεύμα συνεργασίας και με σταθερό προσανατολισμό στην ανάπτυξη με κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόσημο, μπορούμε να πετύχουμε πολλά.
Σας ευχαριστώ και σας εύχομαι μια γόνιμη και εποικοδομητική συνεδρίαση.
Σας ευχαριστώ.
Γιώργος Χατζημάρκος Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου