Μία παραδοσιακή τεχνική με ρίζες βαθιά στον χρόνο γίνεται σήμερα εργαλείο για ένα βιώσιμο μέλλον. Με πρωτοβουλία του MedINA, και στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου CARDIMED, ολοκληρώθηκε στη Σίφνο η κατασκευή ενός δικτύου 120 λίθινων αναβαθμών, συμβάλλοντας ενεργά στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας του νησιού έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης.
Το έργο υλοποιήθηκε τον Μάιο και τον Ιούνιο στα ρέματα Ταξιάρχη Σκάφης και Χώνης – δύο σημαντικά ρέματα που τροφοδοτούν το κύριο ρέμα της Σίφνου, το οποίο εκβάλλει στο λιμάνι των Καμαρών. Η επιλογή των θέσεων για την κατασκευή βασίστηκε σε επιτόπια έρευνα, συμμετοχικές διαδικασίες με την τοπική κοινότητα και αξιοποίηση της βιβλιογραφίας και σύγχρονων τεχνολογιών.
Η ήπια αυτή παρέμβαση είναι μία παραδοσιακή πρακτική διαχείρισης υδάτων σε άνυδρα νησιά, που βασίζεται στη γνωστή τεχνική της ξερολιθιάς - άμεσα συνδεδεμένη με την πολιτιστική μας κληρονομιά, η οποία επανέρχεται δυναμικά ως λύση βασισμένη στη φύση (Nature-based Solution). Οι λίθινοι αναβαθμοί κατασκευάζονται κατά μήκος ρεμάτων εφήμερης ροής και «σκαλοπατιάζουν» την κοίτη τους, επιβραδύνοντας τη ροή του νερού και συμβάλλοντας στον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, τη μείωση του κινδύνου πλημμυρών και ξηρασίας και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας, χωρίς να αλλοιώνουν το τοπίο.
Στη Σίφνο, την τεχνική υλοποίηση του έργου ανέλαβε το Μπουλούκι, μέσα από ένα πρόγραμμα επαγγελματικής μαθητείας τριών εβδομάδων, στο οποίο συμμετείχαν 10 νέοι/ες τεχνίτες/ριες που εκπαιδεύτηκαν στην ξερολιθική δόμηση.
Στιγμές από την κατασκευή των λίθινων αναβαθμών και το πρόγραμμα μαθητείας μπορείτε να δείτε στο σχετικό βίντεο εδώ.
Η ολοκλήρωση του έργου γιορτάστηκε στις 2 Ιουνίου στο Πολιτιστικό Κέντρο Σίφνου “Μαριάνθη Σίμου”. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάστηκε το έργο και το εκπαιδευτικό σκέλος του προγράμματος, ενώ στη συζήτηση που ακολούθησε αναδείχθηκε η σημασία της συνεισφοράς της τοπικής κοινότητας στη συντήρηση των αναβαθμών, καθώς και η προοπτική εφαρμογής αντίστοιχων παρεμβάσεων σε άλλα νησιά.
Η αποτίμηση και η αξιολόγηση του αντίκτυπου του έργου βρίσκεται σε εξέλιξη, μέσω της λειτουργίας αισθητήρων που καταγράφουν τη στάθμη του νερού και τις υδρολογικές συνθήκες.
Με όχημα την παράδοση και οδηγό τη φύση, η Σίφνος γίνεται παράδειγμα για το πώς η καινοτομία μπορεί να “χτιστεί" με πέτρα και συλλογική γνώση. Το δίκτυο των λίθινων αναβαθμών δεν είναι απλώς μία τεχνική παρέμβαση - είναι μία πρόσκληση για βιώσιμες λύσεις με ρίζες στον τόπο και το μέλλον των ελληνικών νησιών.
Το έργο CARDIMED με συνολικό προϋπολογισμό 19.971.411,20 ευρώ, χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του Horizon Europe 2021-2027. Επικεφαλής εταίρος είναι η Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και το MedINA είναι ένας από τους 53 εταίρους υλοποίησής του.
