Το syrostoday σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Δημήτρη Χάλαρη, σας παρουσιάζει σημαντικές στιγμές του αθλητισμού και κυρίως του ποδοσφαίρου, που διαδραματίστηκαν στη Σύρο τα προηγούμενα χρόνια. Ένα αφιέρωμα που θα συγκινήσει και θα εντυπωσιάσει, με στιγμές που άλλοι θα νοσταλγήσουν ενώ οι νέοι θα μάθουν πώς εκτυλίσσονταν οι αγώνες και πώς ήταν τα σωματεία αλλά και οι ποδοσφαιριστές την εποχή εκείνη. Σήμερα δημοσιεύεται το Α' μέρος του αφιερώματος.
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ
Η πρώτη δερμάτινη μπάλα στη Σύρο
Η πρώτη δερμάτινη μπάλα που ήρθε στην Ελλάδα ήταν στην Ερμούπολη. Την έφερε από το Λονδίνο προπολεμικά, ο Σκαμπαβίας, μετέπειτα παράγων του Παναθηναϊκού.
Η πρώτη δερμάτινη μπάλα
Ντύσιμο ποδοσφαιριστών
Οι ποδοσφαιριστές ήταν ντυμένοι σαν ρωμαίοι ιππότες. Τα παπούτσια ασήκωτα με κάτι μασκαρέτα φοδραρισμένα με σκληρό πετσί σε σχήμα μισού πήλινου κουμπαρά για τα "μύτα". Οι σκάρες οριζόντιες που έπιαναν από την μία πλευρά της σόλας και κατέληγαν στην άλλη. Κάλτσες χοντρές, πλεχτές στο χέρι κυρίως από Αρμένισσες πλέχτρες. Επιστραγάλια λαστιχένια. Αν δεν είχανε τυλίγανε τους αστραγάλους με επίδεσμους και αν δεν είχανε βάζανε άσπρα κουρέλια από σώβρακα ή πουκάμισα. Επικαλαμίδες που τις κρατούσαν διπλογυρισμένες γυναικείες καλτσοδέτες.
Οι τερματοφύλακες ήταν πιο φορτωμένοι. Τα σοβρακάκια ήταν ντυμένα με βαμβάκι και διπλοραμένα πάνω-κάτω. Οι επιγονατίδες και αγκωνίδες λαστιχένιες να κρατούν και να μη χτυπούν σοβαρά τα κόκαλα.
Ντύσιμο του 1933
Ποδοσφαιρικές ματιές προπολεμικά
Η πρώτη γυναίκα ποδοσφαιριστής στην Ελλάδα ήταν από τη Σύρα. Ο «Ελένος» (Ελένη) αγαπούσε παράφορα τον «ΕΡΜΗ» όπως λένε. Φορούσε τη φανέλα και το σωβρακάκι και ήταν παρούσα σε όλες τις προπονήσεις. Θα μπορούσε να παίξει, αλλά τα χρόνια εκείνα απαγορευόταν να δει άνδρας γάμπες γυναίκας, πόσο μάλλον γυναίκα σε επίσημο ματς. Ο «Ελένος», ήταν η πιο αγαπητή κοπέλα και στους ποδοσφαιριστές και στους παράγοντες και πιο πολύ στους φιλάθλους. Ο Ράλλης ο Πέτρος, ο πολιτικός, την έβαλε υπάλληλο στην εφημερίδα της κυβερνήσεως και από εκεί πήρε και τη σύνταξη της.
Ο ΕΡΜΗΣ είχε πρόεδρο και ένθερμο υποστηρικτή τον Βαρδάκα. Ξόδευε πολλά χρήματα για την ομάδα. Υπήρχε τότε δυνατός ανταγωνισμός με τον ΑΡΗ και οι δύο ομάδες ήταν πολύ δυνατές με καλούς αθλητές που τους ζητούσαν οι μεγάλες Αθηναϊκές ομάδες. Πρόεδρος του ΑΡΗ ήταν ο Μηνάς Διακάκης. Δεν ξόδευε όπως ο Βαρδάκας. Το παρατσούκλι του Διακάκη ήταν «ψευτοάνθρωπος σωτήρας» και «ψευτομαγκουροφόρος» γιατί όλο τη μαγκούρα του έδειχνε.
Στο πρωτάθλημα ο Βαρδάκας δεκαπέντε μέρες πριν πραγματοποιηθεί ο αγώνας μεταξύ των δύο ομάδων, έπαιρνε όλους τους ποδοσφαιριστές και τους πήγαινε στα Τάλαντα, στα κελιά τότε του Αγίου Ιωάννου. Εκεί έτρωγαν έπιναν και γυμνάζονταν, μακριά από όλους τους συγγενείς και φίλους. Δεν είχαν καμία επαφή με κανένα. Οι «ΑΡΙΑΝΟΙ» που δεν είχαν αυτού του είδους την μεταχείριση έλεγαν πως οι παράγοντες έπαιρναν την μπάλα του ΕΡΜΗ, την έβαζαν στην Αγία τράπεζα - από κάτω βέβαια - για να αγιάσει και την φυλούσαν οι ποδοσφαιριστές να μην την κλέψουν, γι’ αυτό καθόντουσαν στα κελιά…
Μερικά παρατσούκλια
Ένας ποδοσφαιριστής φορούσε φαρδύ σώβρακο το παρατσούκλι του ήταν το σώβρακο αλλά όλη την ομάδα του ΕΡΜΗ τους έλεγαν σώβρακα.
Ένας ποδοσφαιριστής του ΑΡΗ, ο Φύτρος, σπουδαίος αθλητής επειδή ήταν όλο του το σώμα κάπως μαζεμένο τον λέγανε «ΚΑΒΟΥΡΟΜΑΝΑ».
Ο φημισμένος εξτρέμ του ΕΡΜΗ χρειαζόταν βίντσι για να κουνήσει, όλο περίμενε να του πασάρουν τη μπάλα, μόλις έπαιρνε τη μπάλα ανέπτυσσε τέτοια ταχύτητα που τις περισσότερες φορές έμπαινε μέσα στα γκολπόστ μαζί με την μπάλα. Αυτός ήταν ο Πότσιος. Οι φίλαθλοι του φώναζαν κουνήσου Πότσιε …εσύ θα βάλεις γκολ.
Σέντερ-φορ του ΕΡΜΗ ήταν ο Ιωάννης Τόπακας - μετέπειτα προπονητής και σέντερ-χαφ στην ΕΛΛΑΣ - ο Τόπακας ήταν πολύ δυνατός άντρας. Σε σύγκρουση με τον αντίπαλο του εάν χτυπούσε ή έπεφτε στο έδαφος δεν κυνηγούσε τη μπάλα αλλά προσπαθούσε να βοηθήσει τον αντίπαλό του ακόμη και αν ήταν σε θέση να βάλει γκολ και ας έχανε ακόμα η ομάδα του. Εάν ο διαιτητής σφύριζε πέναλτι και η ομάδα διαμαρτυρόταν ο Τόπακας έριχνε τη μπάλα έξω από τα δίχτυα, ήταν ιππότης αθλητής, δεν ήθελε καμία αδικία.
Αντίπαλος του Τόπακα ήταν ο Κρητικός Γεώργιος. Ήταν μια αγαθή ψυχή. Πάντα γελαστός καλοσυνάτος, όταν έπιανε τη μπάλα στα πόδια του δύσκολα του την έπαιρνε ο αντίπαλός του. Το πρόσωπό του γινόταν βλοσυρό και έτοιμο για τη δόξα, ήταν το στέμμα του ΑΡΗ και των φίλων του ποδοσφαίρου.
Στον ΑΡΗ ήταν και ο Σφακιανάκης Δημήτριος, η αδελφή του ήταν γυναίκα του Ευστάθιου Πασιόκα, Κτηνίατρου, έπαιζε χαφ, ήταν μεσαίου αναστήματος αλλά είχε τρομερή δύναμη. Στα δεκαέξι του χρόνια κρατούσε το αυτοκίνητο του γιατρού Μπαρμπέτα, το κρατούσε από πίσω και δεν μπορούσε να φύγει αν και πατούσε ΦΟΥΛ γκάζι ο οδηγός. Αυτό το αυτοκίνητο ήταν όλο πλεχτό εκτός από το χώρο της μηχανής, έλεγαν τότε πως ήταν του χεριού του.
Ποδοσφαρικές ματιές μεταπολεμικά
Στην περίοδο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου όλα είχαν διαλυθεί. Στα πρώτα απελευθερωτικά χρόνια τα παιδιά περπατούσαν ξυπόλυτα, το πιο αγαπητό παιχνίδι ήταν το ποδόσφαιρο όμως μπάλα δεν είχαν να παίξουν. Η ευρηματικότητα των παιδιών αλλά και των μεγάλων ήταν καρποφόρα. Τι έκαναν για να παίξουν; Γέμιζαν μια γυναικεία κάλτσα χοντρή με κουρέλια ή άχυρα, την έσφιγγαν καλά, της έδιναν το στρογγυλό σχήμα, την έραβαν προσεκτικά και έπαιζαν ώρες ατέλειωτες στις αλάνες που ατυχώς σήμερα δεν υπάρχουν.
Στις αλάνες που ήταν σε όλες τις γειτονιές βγήκαν πολλοί και καλοί ποδοσφαιριστές και προπονητές. Αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ στη διάρκεια του πολέμου οι άνθρωποι από τις κακουχίες, την πείνα και τις ταπεινώσεις από τους βάρβαρους Ιταλούς και Γερμανούς είχαν χάσει την ανθρωπιά τους, όταν έπαιζαν ποδόσφαιρο ή και άλλα παιχνίδια δέσποζε η τιμιότητα. Οι προπονητές και οι παράγοντες του αθλητισμού ήταν ηθοπλάστες.
Φρονώ πως ξεχώρισαν δύο άντρες που πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στο ποδόσφαιρο και γενικά στον αθλητισμό του τόπου μας, αυτοί ήταν ο Παναγιώτης Καμπανάρος και ο Κωνσταντίνος Γαβιώτης ως παράγοντες και χρηματοδότες.
Για την ΕΛΛΑΣ ΣΥΡΟΥ πρόεδρος και χρηματοδότης ήταν ο γιατρός Παναγιώτης Καμπανάρος. Η προσφορά του ήταν μεγάλη, καθώς και των άλλων συνεργατών του Ιωσήφ Παλαιολόγου Νικόλαου Καΐρη, Μιχάλη Ζαραχάνη και άλλων… Ήταν όλοι ξεχωριστές προσωπικότητες.
Η ΕΛΛΑΣ ΣΥΡΟΥ κρατούσε θα έλεγα την παράδοση του Ελληνικού αθλητικού πνεύματος. Δεν έδιναν σημασία μεγάλη στο αποτέλεσμα των αγώνων οι παράγοντες και οι αθλητές αλλά στον δίκαιο αγώνα σ' αυτόν που θα ικανοποιούσε τους φιλάθλους. Έδιναν βαρύτητα στο ήθος και στην αθλητική τέχνη.
Για τον ΑΡΗ επί σειρά ετών πρόεδρος και χρηματοδότης ήταν ο Κωνσταντίνος Γαβιώτης. Είχε κοντά του ανθρώπους σοβαρούς, επιχειρηματίες, εμπόρους οι οποίοι κράτησαν την ομάδα ψηλά τα δύσκολα εκείνα χρόνια.
Ο Ιωάννης Τόπακας ήταν προπονητής και παίχτης στην ΕΛΛΑΣ Σύρου. Τέτοιος προπονητής, δεν υπερβάλω, δεν ξαναπέρασε από αυτή την πόλη. Είχε ικανότητες που θα μπορούσε να προπονεί ομάδες Α-Εθνικής κατηγορίας.
Ο Ιωάννης Ρούσσος ή Φράγκος ήταν ένας αθλητής απαλός τεχνίτης πράος αργοκίνητος αλλά πολύ αποτελεσματικός. Εάν γινόταν φάουλ έξω από τη μεγάλη περιοχή, ο Ιωάννης Φράγκος στα δέκα χτυπήματα τα οχτώ έμπαιναν γκολ. Το παράξενο ήταν πως ρωτούσε πριν χτυπήσει το φάουλ σε ποια γωνία στα γκολπόστ θέλουν να πάει η μπάλα - το κάθε του χτύπημα είχε χάρη.
Ο Μανώλης ο Λιγνός ή «μπούρδου μπούρδου», ήταν μηχανικός στην ηλεκτρική εταιρεία, σχολούσε στις τρεις το μεσημέρι, ο αγώνας το καλοκαίρι άρχιζε στις πέντε το απόγευμα. Ο Λιγνός με τα ρούχα της δουλειάς πήγαινε στο γήπεδο φορούσε τα αθλητικά ρούχα και έμπαινε στο γήπεδο χωρίς τις οδηγίες του προπονητή. Έπαιζε και στην άμυνα και στην επίθεση. Ο Μανώλης όταν πηδούσε δύσκολα έχανε κεφαλιά. Στην άμυνα απομόνωνε τους επιθετικούς αντιπάλους και όταν ήταν στην επίθεση εάν η μπάλα εύρισκε στο κεφάλι του, τότε το γκολ δύσκολα το έχανε.
Ένας άλλος μεγάλης αντοχής αθλητής ήταν ο Κώστας ο Ζαρμπόνης, τέρας αντοχής. Δούλευε στο εργοστάσιο Α.Κ.Ε.Σ από το πρωί στις έξι έως τις δύο μ.μ. Τρεις φορές την εβδομάδα έκανε προπόνηση με την ομάδα του την ΕΛΛΑΣ στο γυμναστήριο στους μύλους. Τις άλλες μέρες έπαιζε σε μικρές ομάδες στις αλάνες. Μια χρονιά στα μετακατοχικά χρόνια ήλθε στη Σύρο ο ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ να αντιμετωπίσει την τοπική ομάδα ΕΛΛΑΣ ΣΥΡΟΥ. Δεξιό μπακ του Ολυμπιακού ήταν ο Αντρέας Μουράτης. Κορυφαίος παίχτης και σκληρός άντρας όλοι φοβόντουσαν το Μουράτη. Ο Ζαρμπόνης ή Χούλης έπαιζε αριστερό χαφ. Η εντολή του προπονητή ήταν κάθε παίχτης έπρεπε να μην αφήνει τον αντίπαλο του να φεύγει από δίπλα του. Ο Χούλης είχε χρεωθεί το Μουράτη. Τότε οι κόντρες επιτρέπονταν και ο Μουράτης ήταν ο φόβος και ο τρόμος των αντιπάλων του. Η μπάλα ήταν «ΡΑΜΠΑΞ» σφράγιζε με ράμμα δερμάτινο και όταν ήταν και βρεγμένη ήταν πολύ βαριά. Σε μια φάση η μπάλα ήταν σταματημένη στην αριστερή μεριά του γηπέδου στην περιοχή του Μουράτη, τρέχουν και οι δύο σαν πεινασμένα λιοντάρια με πρόθεση ποιος θα ξεκάνει ο ένας τον άλλο. Κοντράρουν με όλη τους τη δύναμη, χτυπούν και οι δύο τη μπάλα… ακούστηκε ένας θόρυβος… «μπουμ». Η μπάλα έμεινε στη θέση της λες και κόλλησε στη γη και οι δύο παίχτες σωριάστηκαν κάτω στις αντίπαλες κατευθύνσεις. Σηκώθηκαν όρθιοι σαν να είχαν ελατήρια και αντί να διεκδικήσουν τη μπάλα πιαστήκανε στα χέρια. Όλοι οι ποδοσφαιριστές δεν μπορούσαν να τους χωρίσουν. Ο Χούλης λέει του Μουράτη «μπας σου πέρασε η ιδέα πως είσαι ο παλικαράς των μαουνιέρηδων και θα τα βάλεις μαζί μου;». Ο αγώνας σταμάτησε για λίγα λεπτά. Ο Τόπακας ο προπονητής υποχρέωσε τον Ζαρμπόνη να ζητήσει συγγνώμη από τον συνάδελφό του και από τους φιλάθλους. Ο προπονητής του ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ μόλις είδε αυτή την αθλητική πράξη υποχρέωσε και τον Μουράτη να ζητήσει και αυτός συγγνώμη. Το παιχνίδι συνεχίστηκε και ο ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ κέρδισε 4-1. Το γκολ της ΕΛΛΑΣ το είχε βάλει ο Αγιωτάκης (έπαιζε έξω αριστερά). Αρχηγός του ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ήταν ο Ιωάννης Χέλμης. Η Εφημερίδα των Αθηνών έγραψε ο χαφ του ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ βετεράνος Γιάννης Χέλμης.
Φωτογραφικές ματιές
ΜΙΚΤΗ ΣΥΡΟΥ - ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ 1-6
Από αριστερά: Περτέσης - Χυτήρης - Βλάμης - Πολυδώρου - Δαμίγος - Ιωσηφίδης - Χαλκίτης - Κοτρίδης (του Ολυμπιακού) - Αργουδέλης (διαιτητής)
ΑΡΗΣ ΣΥΡΟΥ - ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ 1-0 (19/12/1954)
Ο αγώνας διεκόπη λόγω βροχής
Από αριστερά: Γαβιώτης - Δαφνάς - Θεοδώρου - Τζουβελέκης - Συνοδινός - Γαλαίος - Γεράρδης - Γιαννίσης - Παναγιωτίδης - Πανάς (προπονητής) - Δεσύπρης - Σιγάλας.
Καθήμενοι: Δαμίγος - Λαιμός
Από αριστερά: Δεσύπρης - Βεκρής - Μαυράκης ή "Φαούδι" - ο κομφερασιέ Οικονομίδης - Τζουβελέκης - Θεοδώρου - Γεράρδης - Σκορδής
Καθήμενοι: Καλαφάτης - Δαμίγος - Λαιμός - Γεράρδης - Συνοδινός ή "ψιψί"
Ο παλιός ΑΡΗΣ ΣΥΡΟΥ όσους γνωρίζουμε πρώτος από αριστερά Βελισσαρόπουλος - τρίτος Μουστακαλής - ο προτελευταίος από τους καθήμενους ο κορυφαίος Κρητικός Γιώργος
ΑΡΗΣ ΣΥΡΟΥ - ΔΟΞΑ ΑΘΗΝΩΝ 5-1 (3/5/1958)
Από αριστερά: Καλαφάτης - Χυτήρης - Καλόγερας - Δαμίγος - Γαλαίος Νικ.
ΑΡΗΣ ΚΕΡΑΥΝΟΣ 3-1
Από αριστερά: Καρτερός ή Κουϊνάκης - Πλυτάς - Καγιάσης - Αγαπιάδης - Λαιμός - Κουσουλάκος Β. - Σκαζής - Μάριος Γλύκας
Καθήμενοι: Γεράρδης - Παλαμάρης - Δαμίγος - Καλόγερας - Σκαρλέτος
ΑΡΗΣ ΣΥΡΟΥ - ΑΕΚ 1-4 (4/1/1957)
Από αριστερά: Καρτερός - Γιαννίσης - Βαμβακάρης - Τζουβελάκης - Γεράρδης - Ζαράνης - Πλυτάς - Μαυράκης ή "φαούδι" - Διαιτητής - Δεσύπρης Ν. - Δεσύπρης Γ.
Καθήμενοι: Καλόγερας - Θεοδώρου ή "Μπιτζής" - Χυτήρης - Βλαβέφσκυ - Δαμίγος
ΜΙΚΤΗ ΣΥΡΟΥ - ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ 1-1 (1958)
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΡΗ ΣΥΡΟΥ
Χαλκιάς - Μπέρτος - Δεσύπρης Ν. - Γλύκας - Καρτερός - Λαιμός - Δαμίγος - Κρεατσούλας Ν.
ΑΡΗΣ - ΣΕΑΣ 3-2
Κύπελλο Βελισαρόπουλου - Διακρίνεται ο υψηλός Χαρβαλιάς Γιώργος, έτοιμος για το κύπελλο
ΕΛΛΑΣ - ΑΡΗΣ 2-0
Από αριστερά: Ξυραδάκης - Δεσύπρης - Πεντάρης - Κόνταρης - Χαρβαλιάς - Συρίγος - Συνοδινός ή "ψιψί" - Βαμβακάρης - Δαφνάς - Ζαρμπώνης - Κουμπής - Λαιμός - Θεοδώρου - Καλόγερας - Πούσανος - Καλαφάτης - Κουμούλας - Γεράρδης
Καθήμενοι: Τοτοάννης - Δάρας - Βαμβακούσης - Τζουβελέκης - Μαρκουΐζος - Βάπτισμα - Ψυχαλιάς - Τόπακας - Δαμίγος - Κάτρης - Μαυράκης - Συρίγος
Από αριστερά: Γιαννίσης - Βαμβακάρης - Τζουβελέκης - Γεράρδης - Πούσανος - Πλυτάς
Καθήμενοι: Καλόγερας - Θεοδώρου - Χυτήρης - Βαζέφσκυ - Δαμίγος
Γνωστοποίηση αναμέτρησης
Από αριστερά (όσους γνωρίζουμε): Κώστας Δαφνάς - Σπύρος Καραβάς (4ος)
Καθήμενοι: Χερουβείμ (2ος) - Μαύρος Γιώργος (4ος) - Ζάννες (5ος)
Κορυφαίοι παίχτες. Μεγάλες ομάδες της Αθήνας γονάτιζαν μπροστά στην ΕΛΛΑΣ Σύρου για το αθλητικό ήθος της
Άρης Σύρου (1931)
Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που πέθαναν 9.000 συμπολίτες μας, η καρδιά των Συριανών δεν πέτρωσε γιατί δεν ενταφίασε τις ηθικές αξίες.
Η αφίσα είναι ευαγγελική και αποστολική ρήση.
Στο επόμενο μέρος του αφιερώματος θα ακολουθήσει επίσης πλήθος φωτογραφιών καθώς και αφιέρωμα σε μεγάλους παίκτες.
Δημήτρης Χάλαρης
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας
Άρθρα του Δημήτρη Χάλαρη δημοσιεύονται και στο ιστολόγιο: dhalaris.wordpress.com