Η Σύρος

Ερμούπολη | Άνω Σύρος | Βάρη | Γαλησσάς | Δανακός | Δελφίνι | Κίνι | Λωτός | Μέγας Γιαλός | Πάγος | Παρακοπή | Πισκοπειό | Ποσειδωνία | Φοίνικας | Χρούσσα

Ερμούπολη

Η Ερμούπολη είναι η πόλη που σφράγισε με την παρουσία της την οικονομική ιστορία της Ελλάδας για ένα σχεδόν αιώνα, η πόλη που «εκ του μηδενός» ενσάρκωσε ένα ιστορικό θαύμα.

Χτίστηκε κατά την Ελληνικά Επανάσταση από Χιώτες, Ψαριανούς και Αϊβαλιώτες πρόσφυγες, μετά την καταστροφή της Χίου. Οι οικιστές της έδωσαν στην πόλη το όνομα του Κερδώου και Λόγιου Ερμή. Ερμούπολη σημαίνει "η πόλη του Ερμή", που ήταν ο αρχαίος θεός του εμπορίου και των γραμμάτων.

Γρήγορα εξελίχθηκε σε σπουδαίο ναυτικό και εμπορικό σταθμό. Μέσα σε λίγα χρόνια η Ερμούπολη μετατράπηκε σε πρώτο λιμάνι της χώρας με έντονη καλλιτεχνική και πολιτιστική κίνηση. Για πολλές δεκαετίες υπήρξε το κέντρο του εμπορίου για όλη την Ελλάδα και τα παράλια της Μ. Ασίας.

Ταυτόχρονα υπήρξε έντονη Βιομηχανική ανάπτυξη (Κλωστοϋφαντουργία, Ναυπηγεία και Βυρσοδεψία). Ιδρύθηκαν τράπεζες, ατμοπλοϊκές και ναυτιλιακές εταιρίες, ναυπηγεία, σωματεία, τυπογραφεία, κ.ά. Στην Ερμούπολη ναυπηγήθηκε το πρώτο σιδερένιο ελληνικό πλοίο και λειτούργησε το πρώτο υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας.

Όλη αυτή η οικονομική ευημερία οδήγησε στη δημιουργία ισχυρής αστικής τάξης και στην υιοθέτηση ενός “ευρωπαϊκού” τρόπου ζωής. Ο τρόπος ένδυσης και ο τρόπος διασκέδασης ήταν δυτικού τύπου.

Τα υπέροχα νεοκλασικά αρχοντικά, δείγματα του Ρομαντικού Κλασικισμού, έδιναν την εντύπωση μιας ευρωπαϊκής πόλης στο κέντρο του Αιγαίου. Ευρωπαίοι και Έλληνες αρχιτέκτονες (Ziller, Sampo, Erlacher, Βλυσίδης, Ελευθεριάδης, κλπ.) και τεχνίτες, τοιχογράφοι και ζωγράφοι δημιούργησαν αυτή την πόλη που η αρχιτεκτονική της θεωρείται μνημειακή. Το Δημαρχείο, η Λέσχη "Ελλας", ο ναός του Αγίου Νικολάου, το θέατρο Απόλλων και τα αρχοντικά στη συνοικία Βαπόρια, είναι μερικά από τα δείγματα αυτής της αρχιτεκτονικής.
Όμως από το τέλος του 19ου αιώνα η “Αρχόντισσα των Κυκλάδων” αρχίζει ν’ αποδυναμώνεται. Η παρακμή της άρχισε με το άνοιγμα του Ισθμού της Κορίνθου, με αποτέλεσμα την ανάδειξη άλλων εμπορικών κέντρων, όπως το λιμάνι του Πειραιά.

Παρ’ όλα αυτά η πόλη συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα διοικητικά και εμπορικά κέντρα του νοτίου Αιγαίου. Σήμερα στην Ερμούπολη εδρεύει η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και η Νομαρχία Κυκλάδων. Τα νεοκλασικά κτίρια, οι πλατείες, οι πλακόστρωτοι δρόμοι μαρτυρούν την περίοδο της ακμής αλλά η πνευματική και πολιτιστική κίνηση συνεχίζει και σήμερα την πορεία που ξεκίνησε τον προηγούμενο αιώνα.

Άνω Σύρος

Χτισμένη αμφιθεατρικά από τους Βενετούς στο λόφο του Αγίου Γεωργίου (Σαν Τζώρτζη), που αποτελεί τη βορειοδυτική συνέχεια της Ερμούπολης, η Άνω Σύρος διατηρεί όλη τη μεσαιωνική της γοητευτική ατμόσφαιρα. Αμέτρητα σκαλοπάτια ανεβάζουν στην κορυφή, ανάμεσα από στενά δρομάκια με κάτασπρα σπίτια με πολύχρωμες πόρτες συνθέτοντας μια άλλη πολιτεία. Μέσα στον μεσαιωνικά οικισμό της Άνω Σύρου, δεν κυκλοφορούν οχήματα, αφού τα σοκάκια έχουν πολύ μικρό πλάτος και παντού υπάρχουν σκαλιά.

Η απόσταση από το λιμάνι, μέχρι την κεντρική είσοδο της πόλης είναι 3500 μέτρα και ο δρόμος που οδηγεί εκεί είναι ασφαλτοστρωμένος. Στο λόφο δεσπόζει η καθολική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, που χτίστηκε τη Μεσαιωνική Εποχή. Η μαγευτική θέα στο πέλαγος είναι μοναδική δίνοντας την ευκαιρία στον επισκέπτη να δει τα γειτονικά νησιά Τήνο, Δήλο, Πάρο και Νάξο.

- Ιστορικά στοιχεία

Η Άνω Σύρος (έδρα του Δήμου) είναι ένας μεσαιωνικός οικισμός χτισμένος πάνω σε βράχια. Αποτελεί ένα φυσικό φρούριο, ενώ σώζονται ακόμη μερικές από τις πύλες του παλαιού κάστρου. Η πόλη δημιουργήθηκε σταδιακά από τον 8ο αιώνα και έπειτα, πάνω σε ένα λόφο μακριά από τη θάλασσα και πήρε τη σημερινή της μορφή το 13ο αιώνα.

Ο αρχαίος φιλόσοφος Φερεκύδης γεννήθηκε και έζησε στην Άνω Σύρο. Από το Χριστιανό Επίσκοπο Ειρηναίο το 307 μ.Χ. έχουμε στοιχεία για την Άνω Σύρο (χειρόγραφό του σώζεται στα Αρχεία της Καθολικής Επισκοπής Σύρου). Σημαντική αύξηση του πληθυσμού της παρατηρείται γύρω στο 700 μ.Χ., επειδή οι άνθρωποι έβρισκαν καταφύγιο στο φυσικό της φρούριο από τις επιδρομές των Αράβων και των άλλων πειρατών. Το 12ο αιώνα αποτελεί μέρος του Δουκάτου της Νάξου και μετά την κατάλυσή του από τους Τούρκους υπάγεται σε αυτούς με φόρο υποτέλειας, διατηρώντας όμως το πνεύμα της Ελληνικής Νομοθεσίας. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, οι τότε Σύριοι, στην αυλή του Ιερού Ναού του Αγίου Ιωάννη, συνεδρίαζαν και έκαναν εκλογές Προεστών και Επιτρόπων.

Για τη συμμετοχή των Απανωσυριανών στον υπέρ ανεξαρτησίας αγώνα του 1821 έχουν απονεμηθεί αριστεία και διπλώματα, αντίγραφα των οποίων σώζονται στο Ιστορικό Αρχείο του Δήμου.

Το 1835 ο Γ. Ιουστινιάνης διορίζεται Δήμαρχος Σύρου. Από την περίοδο αυτή και μετά ο οικισμός αρχίζει να γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξή του. Επί Δημαρχίας Α. Ρούσσου (1891-1895) δημιουργείται το Γαλλικό Νοσοκομείο, ιδρύονται σύλλογοι και κατασκευάζεται ο δρόμος που συνδέει το μεσαιωνικό οικισμό της Άνω Σύρου με την Ερμούπολη.

Στον Α’ και Β’ Παγκόσμιο πόλεμο αρκετοί Απανωσυριανοί έπεσαν στα πεδία των μαχών υπέρ της πατρίδας, ενώ ανέπτυξαν και αξιόλογη αντιστασιακή δράση.

- Αρχιτεκτονική δομή της Άνω Σύρου

Ο οικισμός της Άνω Σύρου αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της εποχής στην οποία δημιουργήθηκε. Για πρακτικούς λόγους που αφορούσαν στην προστασία τους από τις επιδρομές, οι τότε κάτοικοί της έχτισαν με τέτοιο τρόπο τα σπίτια τους ώστε οι εξωτερικοί τοίχοι να αποτελούν φυσική οχύρωση. Τα μικρά στενά πλακόστρωτα δρομάκια και τα στεγάδια εκτός από οικονομία χώρου, παρείχαν στους κατοίκους τη δυνατότητα να κρύβονται και να προστατεύονται ευκολότερα από τον επερχόμενο κίνδυνο.

Οι μεγάλες πύλες, που ως σήμερα αποτελούν τις κεντρικές εισόδους του οικισμού, (Πορτάρα, Επάνω και Κάτω Τέρμα, Σκαλάκια, Σα-Μπαστιάς) έκλειναν με ξύλινες πόρτες που εξασφάλιζαν τους κατοίκους από ενδεχόμενη νυχτερινή επιδρομή.

- Αξιοθέατα του οικισμού

• Οι πύλες του παλαιού Κάστρου της Άνω Σύρου
• Το Μνημείο Ηρώων
• Ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Γεωργίου (Μητρόπολη των Καθολικών της Σύρου)
• Οι Ναοί και τα εξωκλήσια: Αγίου Αντωνίου, Αγίου Νικολάου, Κιουρά (Κυρά) της Πλάκας, Κιουρά (Κυρά) του Κάρλου, Γεννήσεως Χριστού, Αγίου Νικολάου (των πτωχών), Αγίου Αθανασίου, Αγίας Τριάδας
• Το Κέντρο Ιστορικών Μελετών της Καθολικής Επισκοπής Σύρου
• Το Μοναστήρι των πατέρων Καπουκίνων
• Το Μοναστήρι των πατέρων Ιησουϊτών (σήμερα Αδελφών Κλαρισσών)
• Το Δημαρχείο Άνω Σύρου
• Το Μουσείο Μάρκου Βαμβακάρη
• Το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Άνω Σύρου
• Η έκθεση παραδοσιακών επαγγελμάτων και εργαλείων
• Η Πλατεία Μάρκου Βαμβακάρη, στην οποία βρίσκεται η προτομή του μουσικοσυνθέτη
• Η προτομή του λογοτέχνη Βελισσάριου Φρέρη κοντά στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου
• Η προτομή του συριανού Εθνομάρτυρα ιερέα Δον Ιωάννη Δαλέζιου, κοντά στη Μητρόπολη
• Η προτομή του φιλοσόφου Φερεκύδη στην Κιουρά της Πλάκας
• Το Δημοτικό Σχολείο Άνω Σύρου
• Το Δημοτικό Γυμναστήριο Άνω Σύρου
• Η πηγή του Αγίου Αθανασίου

Ο Δήμος Άνω Σύρου αποτελείται από τα Δημοτικά Διαμερίσματα:

1. Άνω Σύρος: (έδρα του Δήμου), στο οποίο περιλαμβάνονται οι οικισμοί: Άνω Σύρος, Κίνι, Λωτός, Δελφίνι, Πισκοπειό, Μάλλια, Αληθινή, Άγιος Δημήτριος, Τυράφι, Πανάχραντος, Πλάτος, Χαρτιανά, Παπούρι, Φοινικιά, Μύτακας, Κυπερούσσα, Αμυγδαλό, Λυγερό, Χαλανδριανή, Πλατύ Βουνί, Ψύχας, Μαύρη Ράχη, Σύριγγας, Αη Μιχάλης, Κάμπος.
2. Γαλησσάς: στο οποίο περιλαμβάνονται οι οικισμοί: Γαλησσάς, Δανακός
3. Πάγος: στο οποίο περιλαμβάνονται οι οικισμοί: Πάγος, Αγρός, Παρακοπή, Μεσαριά
4. Χρούσσα: στον οποίον περιλαμβάνεται ο οικισμός Χρούσσα

Στα διοικητικά όρια του Δήμου, ανήκει και η μαρτυρική νήσος Γυάρος ή Γιούρα, τόπος εξορίας και βασανιστηρίων χιλιάδων Ελλήνων.

Απάνω Μεριά

Στο βορειότερο κομμάτι της Σύρου, συναντάμε την Απάνω Μεριά, μια περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλους με ξερολιθιές, με δρόμους και μονοπάτια και λίγους κατοίκους που συνυπάρχουν αρμονικά με τη φύση. Μικροί διάσπαρτοι οικισμοί ανάμεσα σε βράχια και ουρανό, δεμένοι άρρηκτα με την θάλασσα του Αιγαίου, γοητεύουν τον επισκέπτη.

Από ψηλά στα απόκρημνα βράχια, οι βόρειες παραλίες του νησιού, μαγνητίζουν το βλέμμα, διατηρώντας ακόμη αναλλοίωτη την ομορφιά τους αφού η πρόσβαση σε αυτές γίνεται από δύσβατα μονοπάτια ή δια θαλάσσης με ταχύπλοο που εκτελεί καθημερινά (κατά τους καλοκαιρινούς μήνες) συχνά δρομολόγια από τον όρμο του Κινιού.

Η Βαρβαρούσα και ο Αετός, η Λεία, το Μαρμάρι, τα Γράμματα, η Κλεισούρα κ.α καταθέτουν την ομορφιά τους και καλούν τον επισκέπτη να ανακαλύψει τα μυστικά τους. Ειδικότερα στα Γράμματα, οι επιγραφές στα βράχια της ακτής μαρτυρούν τις ευχαριστίες των ναυτικών στο σωτήρα Θεό που τους έδειξε το δρόμο προς τον όρμο για να προφυλαχτούν από τη μανιασμένη θάλασσα.

Διάσπαρτη είναι επίσης η περιοχή από εξωκλήσια, τα πανηγύρια των οποίων τελούνται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Ο πολιτισμός του Αιγαίου γεννήθηκε εδώ, στην Απάνω Μεριά. Το οροπέδιο της Χαλανδριανής και το γειτονικό του ύψωμα Καστρί, είναι τόποι θρύλων και παραδόσεων. Τα ερείπια που σώζονται εκεί ακόμη, ανήκουν σε ένα νεκροταφείο και δύο οικισμούς της πρώιμης εποχής του χαλκού. Οι ανασκαφές που έγιναν από τον αρχαιολόγο Χρ. Τσούντα, έφεραν στο φως αμέτρητα ευρήματα του κυκλαδικού πολιτισμού της 3ης χιλιετίας π.Χ. Στο Καστρί ανασκάφηκαν οχυρώσεις της ίδιας εποχής, αγγεία και όπλα και τα περίφημα ειδώλια, τα περισσότερα από τα οποία απεικονίζουν γυναίκες που κυοφορούν.

Στον οικισμό Σα Μιχάλης, υπήρχε αρχαία πόλη με την ονομασία «Ελληνικό», με πηγάδι πανάρχαιο (προϊστορικών χρόνων) που φέρνει το όνομα της πόλης αυτής και το οποίο σώζεται ως σήμερα.

Τέλος, πίσω από τον οικισμό Ριχωπό, συναντάμε τη σπηλιά του φιλοσόφου Φερεκύδη, δασκάλου του Πυθαγόρα.

Βάρη

Στο νοτιοανατολικό άκρο, στον Όρμο, βρίσκεται η Βάρη με τον χαρακτηριστικό πύργο που δημιουργεί μεσαιωνική ατμόσφαιρα. Στη Φάμπρικα και λίγο πριν στην Αζόλιμνο και στους Σαντορινιούς μπορεί να βρει ο επισκέπτης γραφικά καφενεδάκια, ταβέρνες και ξενοδοχεία.

Οι φωκιότρυπες με το Ασπρονήσι απέναντι, συγκεντρώνουν εκτός από τις φώκιες, κορμοράνους - εδώ λέγονται καλικατσούδες - γλάρους και μαυροπετρίτες.

Ο κάμπος με τις καλαμιές, τις σύγχρονες καλλιέργειες, τα μαγκανοπήγαδα, τα αγροτόσπιτα και τις στέρνες, φανερώνει την αγροτική ζωή που είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη.

Γαλησσάς

Μόλις 7 χιλιόμετρα από την Ερμούπολη, στη δυτική πλευρά της Σύρου, βρίσκεται τα πανέμορφο χωριό Γαλησσάς. Ένα πρώην αγροτικό χωριό που τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε ταχέως και αναδείχθηκε στην πλέον τουριστική περιοχή του νησιού.

Τα οργανωμένα ξενοδοχεία, τα ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα, τα κάμπινγκ, οι ταβέρνες και τα μπαρ, υπόσχονται αξέχαστες στιγμές στον κάθε επισκέπτη.

Η υπέροχη πλαζ με την ψιλή άμμο και τη φυσική σκιά από τα αλμυρίκια, ο πασίγνωστος λόφος της Αγίας Πακού με το γραφικό εκκλησάκι, το λιμανάκι με τις βαρκούλες και την υπέροχη πέτρινη προβλήτα και τους φοίνικες, είναι τα μέρη εκείνα στα οποία ο επισκέπτης απολαμβάνει έναν ρομαντικό περίπατο μέσα στις ομορφιές της φύσης, ενώ μπροστά του ξεδιπλώνεται ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα. Στη θέση αυτή της Αγίας Πακού, όπου έχουν ανακαλυφθεί ίχνη παλαιότατης ακρόπολης, υπήρχε ένα από τα σημαντικότερα αρχαϊκά και κλασσικά κέντρα της αρχαίας Σύρου.

Η επιβλητική σπηλιά του Αγίου Στεφάνου* με το κάτασπρο εκκλησάκι (ο θρύλος αναφέρει ότι το εκκλησάκι χτίστηκε από έναν ψαρά ο οποίος γλίτωσε από ένα γιγάντιο χταπόδι, σαν τάξιμο στον Άγιο, ο οποίος έφερε το όνομά του, δηλαδή Στέφανος, για τη σωτηρία του) και το τρεχούμενο νερό, ο Αρμεός, ο Γλάροντας και ο Άγιος Μάμας, συνθέτουν ένα μαγευτικό τοπίο.

Ιδιαίτερα έντονη είναι η πολιτιστική κίνηση στο Γαλησσά όπου εδρεύουν δύο πολιτιστικοί σύλλογοι που διοργανώνουν ποικίλες εκδηλώσεις (θεατρικές παραστάσεις, γιορτή κρασιού, εκθέσεις, μουσικές βραδιές, καλλιστεία αλόγων, τουρνουά beach volley κ.α.), καθώς και ο Ναυτικός Όμιλος Γαλησσά.

Δανακός

Αφήνοντας το Γαλησσά συναντάμε το ήρεμο και φιλόξενο χωριό Δανακός όπου βρίσκεται το παλαιότερο εκκλησάκι της Σύρου, ο Άγιος Κύρηκος, καθώς και ο ναός της Αγίας Θηρεσία.

Δελφίνι

Από τη βόρεια πλευρά της παραλίας του Κινιού ξεκινά δρόμος, ο οποίος μας οδηγεί στην εξωτική παραλία Δελφίνι, μια ξεχωριστή αμμουδιά με πεντακάθαρη θάλασσα. Η ομορφιά του τοπίου ασκεί γοητεία μοναδική και η γαλήνη που αποπνέει, χαρίζει στον επισκέπτη στιγμές ηρεμίας.

Από το Δελφίνι ξεκινά μονοπάτι που οδηγεί στις παρθένες βόρειες παραλίες του νησιού (Βαρβαρούσα, Αετός, Λεία, Γράμματα) γι’ αυτούς που είναι λάτρεις του περιπατητικού τουρισμού. Οι παραλίες είναι προσβάσιμες και με σκάφος που ξεκινά καθημερινά από το Κίνι.

Κίνι

Στη δυτική πλευρά της Σύρου –μόλις 9 χιλιόμετρα από την Ερμούπολη– συναντάμε το Κίνι, ένα γραφικό παραθαλάσσιο ψαροχώρι, με αμμώδη ακτή στην οποία έχει μάλιστα απονεμηθεί Γαλάζια Σημαία, απόδειξη μιας καθαρής και καλά οργανωμένης ακτής.

Εκεί υπάρχουν ταβερνάκια, εστιατόρια και καφετέριες όπου μπορεί κανείς να απολαύσει το μοναδικό –σε αρμονία χρωμάτων- ηλιοβασίλεμα συντροφιά με καφέ ή ουζάκι.

Πριν φτάσει κανείς στο χωριό συναντά το μοναστήρι της Αγίας Βαρβάρας, κτισμένο κατά τον προηγούμενο αιώνα, όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει τις εξαιρετικές εικόνες που απεικονίζουν το βίο της Αγίας. Στο μοναστήρι λειτουργεί έκθεση χειροποίητων υφαντών, φτιαγμένα με τον παραδοσιακό αργαλειό. Στο λόφο του χωριού βρίσκεται ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου που γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο.

Σε απόσταση 100 περίπου μέτρων από την παραλία του χωριού βρίσκεται το «Μουσείο αλιευτικών σκαφών, εργαλείων, υδρόβιων οργανισμών και οστράκων», το μοναδικό μουσείο τέτοιου είδους στις Κυκλάδες.

Αρκετά πλούσια είναι η πολιτιστική κίνηση και στο Κίνι καθώς, καθ’ όλη τη διάρκεια της θερινής περιόδου, διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις αλλά και εκθέσεις από το Ναυτικό Οικολογικό Πολιτιστικό Όμιλο Κινιού.

Στις 29 Ιουνίου, διοργανώνεται το πανηγύρι του Αγίου Πέτρου, μια γιορτή για τους ντόπιους και τους επισκέπτες, που σημειώνει μεγάλη επιτυχία. Η εικόνα του Αγίου περιφέρεται με καΐκι στον όρμο του Κινιού με τη συνοδεία και άλλων στολισμένων πλεούμενων. Στο πανηγύρι προσφέρονται κρασί, κακαβιά, παέλια και το γλέντι συνεχίζεται με ζωντανή μουσική, τραγούδι και χορό.

Το Δεκαπενταύγουστο αναβιώνει το έθιμο «φωταρίδες». Κάθε οικογένεια ανάβει φωτιές μέσα σε τσίγκινα τενεκεδάκια και στολίζει τα σαμάρια του σπιτιού της, ενώ τα παιδιά αναλαμβάνουν το στόλισμα της παραλίας και των πεζουλιών.

Λωτός

Στη νότια πλευρά της παραλίας του Κινιού, συναντάμε τη μικρή παραλία Λωτός, που βρίσκεται μέσα στον όρμο του Κινιού και είναι ανοιχτή στο βοριά. Στο βάθος της αμμουδιάς υπάρχει μια πηγή και βλάστηση από καλαμιές και μουριές.

Μέγας Γιαλός

Αμπέλα, Τρία Λαγγόνια, Χασάνι

Πάγος

Σε απόσταση 7 χιλιομέτρων από την Ερμούπολη, συναντάμε του οικισμό Πάγο, έναν καθαρά αγροτικό οικισμό της ενδοχώρας του νησιού. Εύφορη γη, αμπέλια, δενδρώδεις καλλιέργειες και πολλά θερμοκήπια συνθέτουν τα χαρακτηριστικά του οικισμού, ο οποίος διατηρεί ζωντανές έως σήμερα παλιές λαϊκές συνήθειες.

Το πέρασμα του Παύλου Κούπερς από τον Πάγο, σηματοδότησε μία νέα εποχή. Πρωτεργάτης της αλλαγής, ο Ολλανδός γεωπόνος, έφτασε εκεί το 1963, μετά από επέμβαση της καθολικής εκκλησίας, προκειμένου να δοθεί μια διαφορετική πνοή στην –ως τότε- καθηλωμένη αγροτική παραγωγή. Έτσι αναπτύχθηκε η θερμοκηπιακή καλλιέργεια, επεκτάθηκε σταδιακά σε ολόκληρο το νησί και αργότερα και στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Με ιστορία που χρονολογείται από το 2800 π.Χ., ο Πάγος, μαζί με τον Αγρό και τη Μεσαριά, όπου παρουσιάζονται σπουδαία δείγματα της ρωμαϊκής περιόδου, διεκδικούν ένα σημαντικό κομμάτι της πλούσιας αρχαίας ιστορίας της Σύρου.

Παρακοπή

Αφήνοντας τον Πάγο, το τοπίο αρχίζει να διαφοροποιείται. Φθάνοντας στον οικισμό Παρακοπή, εμφανίζονται πεύκα, φιστικιές και οπωροφόρα δέντρα, ιδιαίτερα περιποιημένοι κήποι και πηγάδια. Επιβλητικές επαύλεις, μικροί λιθόκτιστοι πύργοι ανάμεσα στα δέντρα, μαρτυρούν ότι η περιοχή υπήρξε θέρετρο της υψηλής κοινωνίας του νησιού εκείνη την εποχή.

Πισκοπειό (Επισκοπείο)

Μετά τη δημιουργία της Ερμούπολης (1830), το Πισκοπειό έγινε παραθεριστικός οικισμός, όπου οι Συριανοί έμποροι έχτισαν εξοχικές επαύλεις. Πρόκειται για τον πιο κοντινό στην Ερμούπολη παραθεριστικό οικισμό, καθώς και μία από τις πλουσιότερες πηγές πρασίνου του νησιού.

Ο δρόμος προς το Πισκοπειό περνά από το λόφο Σκληπί, όπου βρίσκεται το κτήμα και η έπαυλη «Αυροφίλητον» του ιατρού Ιωάννη Φουστάνου (πρώην Φθισιατρείο).

Ο οικισμός οργανώνεται στις πλαγιές ενός λόφου, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται ο ναός του Προφήτη Ηλία, ρυθμού μονόκλιτης βασιλικής του 1845.

Ωραιότατες επαύλεις γειτνιάζουν με το δρόμο ή βρίσκονται διάσπαρτες μέσα σε καταπράσινους κήπους. Στον αγροτικό δρόμο που οδηγεί στον οικισμό Μάλλια, βρίσκονται τα ερείπια της οικοδομής, που άλλοτε χρησιμοποιούταν ως κατοικία του καθολικού επισκόπου. Η οικοδομή αυτή του 15ου αιώνα έδωσε και το όνομά του στον οικισμό.

Σημαντικό ιστορικό στοιχείο και προσκύνημα αποτελεί ο ναός της Παναγίας της Επισκοπιανής ή Πρωτόθρονης, ο οποίος κατά την παράδοση υπήρξε η πρώτη μητρόπολη της Σύρου και η κατασκευή του οποίου τοποθετείται περίπου τον 6ο μ.Χ αιώνα.

Στην Παναγιά την Επισκοπιανή αποδίδεται η σωτηρία του νησιού από την επιδημία πανώλης το 1728.

Ποσειδωνία (Ντε λα γκράτσια)

Η Ποσειδωνία μέσα στους κήπους και στα πεύκα, διατηρεί την αρχοντιά που δημιούργησε η πρώτη γνήσια Ελληνική αστική τάξη της Ερμούπολης, τον 19ο αιώνα. Δείγματα της, οι επαύλεις με τον πλούσιο διάκοσμο, ο ορθόδοξος ναός του Αγίου Ιωάννου με τις προτομές του Γ. Βέλτσου και Θ.Πετροκόκκινου, έργα αντίστοιχα των Γ.Βιτάλη και Γ.Μπονάνου, η λέσχη με το παλαιότερο ίσως στην Ελλάδα γήπεδο τένις. Στο λόφο δεσπόζει ο καθολικός ναός του Αγίου Πέτρου από το 1860.

Οι αμμουδιές Φετούρη, Αγκαθωπές και Κόμητο είναι από τις πιο κοσμοπολίτικες. Στις Αγκαθωπές σε ασυνήθιστη αφθονία ανθίζουν οι κρίνοι της θάλασσας, γεγονός που μαρτυρεί το πλούσιο οικοσύστημά της.

Φοίνικας

Ο Φοίνικας είναι χωριό παραθαλάσσιο και βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Σύρου. Περιλαμβάνει τον οικισμό Βήσσα με 733 κατοίκους.

Ο πληθυσμός του ασχολείται κύρια με αγροτικές δραστηριότητες ιδιαίτερα ανθίζουσες (πτηνοτροφία, ανθοκομία, κτηνοτροφία, καλλιέργεια κηπευτικών).

Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε σημαντικά ο τουρισμός, λόγω της θαυμάσιας φυσικής θέσης και των ικανοποιητικών υπηρεσιών που προσφέρουν οι τουριστικές επιχειρήσεις του χωριού.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Φοίνικας διαθέτει το μοναδικό φυσικό λιμάνι της Σύρου, μετά από αυτό της Ερμούπολης, προφυλαγμένο από τους Βόρειους ανέμους. Το γραφικό αυτό λιμάνι είναι καταφύγιο, σταθμός ανεφοδιασμού και ενλιμενισμού μικρών σκαφών αναψυχής, με όλες τις απαιτούμενες παροχές (τροφοδοσία νερού, καυσίμων, πληροφορίες, τηλεφωνική επικοινωνία, ελληνικό και ξένο τύπο). Στα δυτικά υπάρχει οργανωμένη μαρίνα που καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου εξυπηρετεί τους ιστιοπλόους.

Η όμορφη, ανοικτή και καταπράσινη παραλία του Φοίνικα, με τη χρυσή αμμουδιά, τον άνετο χώρο στάθμευσης, τα θαλάσσια παιχνίδια και σπορ, προσφέρει ξεχωριστές στιγμές ξεκούρασης, χαλάρωσης και απολαυστικών περιπάτων στο γραφικό της ακρογιάλι. Αθλητικές εγκαταστάσεις, γήπεδο μπάσκετ και παιδικές χαρές απασχολούν ευχάριστα τους μικρούς παραθεριστές σε ασφαλείς και πρόσχαρους χώρους.

Χρούσσα

Τοπίο με πυκνή βλάστηση, επιμελημένα νεόκτιστα σπίτια που διατηρούν το παραδοσιακό ύφος, αλλά και με παλιά αρχοντικά, είναι αυτό που συνθέτει τον οικισμό Χρούσσα.

Στην κορυφή ενός λόφου, δεσπόζει ο Ναός της Παναγίας της Φανερωμένης που χτίστηκε περί τα 1890. Δίπλα ακριβώς στο ναό όμως, το παλιό εξωκλήσι χρονολογείται από το 14ο αιώνα. Ο ναός γιορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου.

Ακολουθώντας το δρόμο για το κέντρο του οικισμού, συναντάμε την παιδική κατασκήνωση, μία διαδρομή μέσα στο πράσινο, που αξίζει κανείς να κάνει. Ανηφορίζοντας τα πλακόστρωτα δρομάκια, συναντάμε επαύλεις χαμένες μέσα στο πεύκο. Στο κέντρο του οικισμού, βρίσκονται οι ναοί της Παναγιάς και του Άγιου Σπυρίδωνα.