Κείμενο: Θοδωρής Στέφος
Ένας καφές πρωινός, μετά το ταρακούνημα του πλοίου στη βεράντα του σπιτιού της Βαλεντίνης Ποταμιάνου στη Σύρο σε γαληνεύει. Στη βεράντα του σπιτιού που βρίσκονται τα προσωπικά αντικείμενα της μεγάλης ηθοποιού Κυβέλης, στην ίδια βεράντα που η επίσης μεγάλη ηθοποιός και κόρη της Μιράντα Μυράτ διάβασε Ίψεν και στην ίδια ακριβώς βεράντα που η εγγονή της Κυβέλης, η μικρή Κυβέλη, η αξέχαστη αριστοκρατική ηθοποιός Κυβέλη Θεοχάρη – Ζωγραφίδη που πρωταγωνίστησε στον «Ηλία του 16ου» του Σακελλάριου αλλά και δίπλα στον Βασίλη Λογοθετίδη ανέβαζε μικρές θεατρικές παραστάσεις για τους φίλους που την επισκέπτονταν.
Η Βαλεντίνη Ποταμιάνου είναι κατά σειρά η δισεγγονή, η εγγονή και η κόρη των τριών Ελληνίδων ηθοποιών που όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε. Παντρεύτηκε από έρωτα, αγάπησε την ελληνική ιστορία, ταξίδεψε με το πλοίο του άνδρα της, εργάστηκε ως ξεναγός και σήμερα έχει αφοσιωθεί στη Σύρο και στο Ινστιτούτο Κυβέλη. Ένα ινστιτούτο γεμάτο από σπαράγματα και θύελλες όπως η ίδια φροντίζει να λέει! Εγώ απλά θα πω μαγεία!
Με προγιαγιά την Κυβέλη, γιαγιά τη Μιράντα Μυράτ και μητέρα την Κυβέλη Θεοχαρη- Ζωγραφίδη πως εσείς κα Ποταμιάνου δεν ασχοληθήκατε με το θέατρο;!;
Η απάντηση είναι ότι δεν με ενθάρρυναν. Έχουμε πολύ λίγα χρόνια μεταξύ μας διαφορά και έτσι κάθε φορά που συναντιόμασταν και μιλούσαμε για τη ζωή μας, την Ελλάδα, για τα πράγματα που αγαπούμε, το πιο ενδιαφέρον στις συζητήσεις μας ήταν ο έρωτας. Δεν ήταν η καριέρα! Άλλωστε η προγιαγιά μου, όταν εγώ ήμουν κοπέλα, τη δεκαετία του 1960, δεν είχε πλέον τις δυνάμεις, να με στηρίξει στο θέατρο και επιπλέον θα έπρεπε να ήμουν σε θιάσους με άλλες καλύτερες πρωταγωνίστριες.
Παντρεύτηκα τον παιδικό μου έρωτα και έκανα οικογένεια. Και σε αυτό το βήμα μου ήταν όλες εκεί, μαζί μου και γύρω μου! Ήταν μια εποχή που χορέψαμε πολύ, που άλλαζε ο κόσμος, τη δεκαετία του 1960, και θέλαμε και εμείς να αλλάξουμε με τον κόσμο που άλλαζε!
Θα σας πάω πίσω στο 1999 και θα σας ρωτήσω να μας πείτε πώς προέκυψε το Ινστιτούτο Κυβέλη στη Σύρο
Με τον σύζυγο μου, Γιώργο Ποταμιάνο ζήσαμε μαζί δέκα υπέροχα χρόνια. Αλλά επειδή ήμασταν παιδιά, εικοσάρηδες, εξελιχθήκαμε στη συνέχεια σε άλλους ανθρώπους. Εμένα το ενδιαφέρον μου εξακολουθούσε να είναι η Ιστορία της Ελλάδος και του Ελληνισμού, και έτσι, δούλεψα για παρά πολλά χρόνια ως ξεναγός σε όλη την Ελλάδα.
Ταυτόχρονα με τον Ποταμιάνο είχα ταξιδέψει παρά πολύ, σε όλη τη Μεσόγειο. Η Μεσόγειος, μάλιστα, μπορώ να πω ότι είναι η «δασκάλα» μου. Τα ταξίδια μου με το πλοίο του Γιώργου Ποταμιάνου σε Ιταλία ( είχε μάλιστα ανοίξει και τη γραμμή Ελλάδος – Ιταλίας το εν λόγω πλοίο μετά τον πόλεμο), Κύπρο, Χάιφα, Ισραήλ, Αίγυπτο και σε όλη γενικά τη λεκάνη της Μεσογείου ήταν ο θησαυρός της ζωής μου! Όπως και η Μεσόγειος. Σε μια εποχή που ωρίμαζα και με ένα μικρό παιδί. Τα χρόνια περνούν και φθάνουμε στη δεκαετία του 1990, όπου πια έχω κουραστεί να ταξιδεύω τόσο πολύ και έρχομαι στη Σύρο για να δω αν μπορεί να παίξει η ορχήστρα του Αλεξάνδρου Μυράτ στο θέατρο «Απόλλων» της Ερμούπολης.
Έξω από το θέατρο είναι ο Δήμαρχος του νησιού, ο Δεκαβάλας, μαζί με τον Μάνο Ελευθέριου και οι δυο τους αρχίζουν να μου μιλούν και να εγκωμιάζουν το Θέατρο, την πλούσια ιστορία του, το «πώς» είχαν περάσει από εκεί: Κυβέλη, Κοτοπούλη, πριμαντόνες, όπερες, ένας άλλος Ελληνισμός, αυτός της Διασποράς. Όταν λοιπόν μου λέει ο Μάνος Ελευθέριου ότι το 1904 σε αυτό το θέατρο έπαιξαν ο προπάππους μου μαζί με την προγιαγιά μου, ανύπαντροι ακόμη, κόπηκε η ζωή μου στα δυο. Γυρίζω στην Αθήνα, το συζητώ με την οικογένεια μου, τους θεατρίνους όλους, και αποφασίζουμε να πουλήσουμε ένα σπίτι «Κυβελαιίκο» στην Αθήνα και να αγοράσουμε ένα σπίτι στη Σύρο. Το σπίτι που πουλήσαμε στην Αθήνα ήταν ένα σπίτι που είχε αγοράσει η Κυβέλη στην εγγονή της, και μητέρα μου, την Κυβέλη.
Όλοι μάλιστα νομίζουν πως το σπίτι αυτό στη Σύρο ήταν της Κυβέλης αλλά δεν ήταν. Μόνο το περιεχόμενο του, τα πράγματα, οι βούρτσες από τα καμαρίνια της, οι ωραίοι καθρέπτες, κάποια μικροέπιπλα που χρησιμοποιούσε δίπλα στο κρεβάτι της. Άλλωστε ούτε εγώ ούτε κανείς δεν γνωρίζει που έμενε η Κυβέλη στα ταξίδια που πραγματοποίησε. Έτσι και κανείς δεν γνώριζε που έμενε στο νησί. Παρά φυσικά και την διεξοδική έρευνα που έχει γίνει για τη ζωή και τη θεατρική πορεία της Κυβέλης. Με το αντίστοιχο ντοκτορά που βγήκε πρόσφατα. Μια έρευνα που κράτησε επτά χρόνια. Αποδελτιωθήκαν εφημερίδες σχεδόν εκατό ετών για να βρεθεί το υλικό και να συνδεθεί ο βίος όλος, αυτής της συναρπαστικής γυναίκας.
Ζητήσατε ποτέ την βοήθεια του Κράτους και του Υπουργείου Πολιτισμού για το Ίδρυμα;!
Θα σας πω! Καταρχήν δεν επεδίωξα να είμαι «κομμάτι» του υπουργείου Πολιτισμού. Είναι μια ιδιωτική συλλογή, σπαραγμένη αλλά και σπαρακτική, όπως είναι όλη η ιστορία της οικογένειας μας. Από την άλλη όταν δηλώνεις τις συλλογές σου στο υπουργείο Πολιτισμού, μετά δεν μπορείς να πουλήσεις. Εμείς, πουλήσαμε παρά πολλές φορές! Και πίνακες, κοσμήματα, και αλλά πολλά. Και πουλήσαμε για να διατηρήσουμε την ενιαία φυσιογνωμία της συλλογής που φιλοξενείται στο σπίτι στη Σύρο. Το Θέατρο, η Ιστορία, ο Ελληνισμός, η Διασπορά, η γλώσσα, οι πρωταγωνίστριες, τα έργα τα ελληνικά, το διεθνές ρεπερτόριο. Όλο αυτό είναι το ενιαίο που βρίσκεται μέσα στο Ινστιτούτο Κυβέλη.
.png)
Διαβάστε εδώ την συνέχεια του άρθρου.