Η αλήθεια είναι πως οι κουλοχέρηδες κερδίζουν έντονη παρουσία στη σύγχρονη ψυχαγωγία—ειδικά στην Ελλάδα, το φαινόμενο μοιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικό. Αν και όλα αυτά ξεκίνησαν πιο διστακτικά ή κάπως μετρημένα, μετά τη δεκαετία του ’90, το ενδιαφέρον εκτοξεύτηκε. Επηρεάστηκαν αν μη τι άλλο τόσο από τις τεχνολογικές αλλαγές όσο και από το κοινωνικό κλίμα. Δεν συμβαίνει μόνο στο πεδίο της διασκέδασης.
Σταδιακά, οι κουλοχέρηδες φαίνεται πως χτίζουν μια νέα πτυχή της ταυτότητας – και σε μικρότερες κοινότητες αλλά και σε μεγάλες πόλεις. Το θέμα της επιρροής τους στις παραδόσεις και τις διαπροσωπικές σχέσεις, πάντως, δεν είναι τόσο απλό. Εξακολουθεί να συζητιέται, να διχάζει, να γίνεται αφορμή για συναντήσεις και στατιστικά – σύμφωνα τουλάχιστον με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου το 2022. Τι σκέφτονται όλοι, τελικά; Δεν είναι σαφές.
Θεματική ενσωμάτωση σε σύγχρονα παιχνίδια
Οι σχεδιαστές των κουλοχέρηδων συχνά πειραματίζονται: βάζουν μέσα μύθους, ήρωες, παραδοσιακά μοτίβα—πράγματα που παραπέμπουν, έστω αχνά, στην ελληνική συλλογική μνήμη. Υπάρχουν ενδείξεις πως η ελληνική αγορά έχει γεμίσει με τέτοιες αναφορές. Για παράδειγμα, πάνω από το 65% από τις νέες κυκλοφορίες την τελευταία δεκαετία διαθέτουν εικόνες με θεούς, παραδοσιακούς ήρωες, ό,τι μπορεί να θυμίζει τοπική «παράδοση». Ίσως να μην το περιμένει κανείς, αλλά η πολιτισμική αυτή ενσωμάτωση λειτουργεί σαν απρόσμενη γέφυρα προς παλιούς μύθους και παραδόσεις—ειδικά για τους νέους, που τα προσεγγίζουν με περισσότερη ανεμελιά ή απλώς για τη διασκέδαση.
Δεν είναι όμως πάντα επιφανειακό. Αρκετοί παρατηρούν μια ανανέωση της συλλογικής αυτογνωσίας. Επιπλέον, μέσα από αυτό τον παιχνιδιάρικο μανδύα, τα παιχνίδια μοιάζουν να κρατούν το νήμα της ιστορίας—όχι αλάνθαστα, αλλά ίσως αρκετά πειστικά για κάποιους.
Κοινωνική διάσταση και νέα τελετουργικά
Μέσα στα τοπικά πρακτορεία ή ακόμα και σε αίθουσες ψυχαγωγίας, βλέπουμε τους κουλοχέρηδες να λειτουργούν ως σημείο συγκέντρωσης—κάτι σαν ημι-αυθόρμητο σημείο συνάντησης. Τα Φρουτακια online, όπως αναδεικνύει έρευνα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (2022), δεν είναι απλώς παιχνίδια τύχης· σε αρκετές περιοχές έχουν μετατραπεί σε σημείο αναφοράς για την τοπική κοινωνία.
Τώρα, ανεξαρτήτως ηλικίας, πολλοί ενήλικες φαίνεται να οργανώνουν συναντήσεις, να μοιράζονται μικρές ιστορίες, να φτιάχνουν άτυπες ομάδες—ένα νέο είδος συλλογικότητας, αν θέλουμε να το χαρακτηρίσουμε έτσι. Συνήθειες χτίζονται σχεδόν ανεπαίσθητα: επαναλαμβανόμενες επισκέψεις, συγκεκριμένες μέρες—ακόμα και σε μικρές γιορτές προστίθενται καινούργιες "τελετές". Παράλληλα, υπάρχει και μια διαφορετική πλευρά: το παραδοσιακό περνάει, συχνά δειλά, στα νέα δεδομένα ψυχαγωγίας, ειδικά όταν οι συνήθειες γεφυρώνουν το χάσμα νεότερων και μεγαλύτερων.
Οικονομικές επιπτώσεις και κοινωνικός προβληματισμός
Όπως λένε τα νούμερα, κυκλοφορία κουλοχέρηδων σημαίνει και δραστήρια οικονομία. Για το 2023, λόγου χάρη, έχει καταγραφεί ένας ετήσιος τζίρος που μάλλον ξεπερνά τα 987 εκατομμύρια ευρώ – τα στοιχεία; Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων. Αυτή η ροή χρημάτων ενισχύει τοπικές επιχειρήσεις, τουλάχιστον μερικές από αυτές, ειδικά όταν τα πράγματα είναι δύσκολα. Όμως, εύκολα γεννιούνται και εντάσεις.
Δεν λείπουν οι φορείς που ανησυχούν ότι η ευκολότερη πρόσβαση, ειδικά των νέων και πιο ευάλωτων ομάδων, ίσως οδηγήσει – κάποιες στιγμές, όχι πάντα – σε απομάκρυνση από καθιερωμένα πρότυπα. Επιπρόσθετα, κάτι φαίνεται να αλλάζει και στο πώς νοείται η διασκέδαση: σταδιακά τα τυχερά παιχνίδια τείνουν να παίρνουν τη θέση παραδοσιακών συναντήσεων – ίσως τα καφενεία, ίσως και οι τοπικές γιορτές, να υποχωρούν. Είναι, μάλλον, μια καθημερινή πρόκληση το πού θα βρει ισορροπία η κοινωνία, καθώς οι δυνατότητες και οι δυσκολίες αυξάνονται.
Προσαρμογή ή αλλοίωση παράδοσης
Δεν είναι δυνατό να μείνουν ανεπηρέαστες οι τοπικές παραδόσεις μπροστά στη δυναμική των κουλοχέρηδων. Σε μερικές περιπτώσεις, παραδοσιακές εορτές ή συνήθειες προσαρμόζονται – ενσωματώνοντας τα φρουτάκια ως τμήμα του εορτασμού. Απεναντίας, ακούγονται και διαμαρτυρίες: ορισμένες κοινωνικές ή οικογενειακές δομές μοιάζουν να "ροκανίζονται" με τη δημιουργία νέου, άτεχνου κώδικα διασκέδασης που αποκλίνει από τα γνώριμα. Κάπως αιωρείται μια ένταση ανάμεσα σε εμπορικότητα και ουσία, η οποία – για την ώρα – δεν λέει να κοπάσει.
Πολλές τοπικές κοινότητες μοιάζουν να προσπαθούν: να αφήσουν χώρο για το καινούργιο, χωρίς όμως να χαθεί κάτι αυθεντικό από το χθες. Ταυτόχρονα, συζητήσεις γίνονται όλο και πιο έντονες όσο η αγορά τυχερών παιγνίων βαθαίνει την παρουσία της στις καθημερινές σχέσεις.
Υπεύθυνη στάση και κοινωνική πρόληψη
Το ζήτημα αυτό, των κουλοχέρηδων, σίγουρα δίνει αφορμή για προβληματισμούς—πού βρίσκεται η γραμμή ανάμεσα στη διασκέδαση και την εξάρτηση; Θα έλεγε κανείς πως απαιτείται μεγαλύτερη πληροφόρηση, ίσως περισσότερη ευαισθητοποίηση, ώστε να μπορούν οι παίκτες να σταθμίζουν κινδύνους πριν εμπλακούν. Από την πλευρά της, η ΕΕΕΠ είχε, ήδη από το 2020, θέσει σε εφαρμογή ενημερωτικές εκστρατείες για πρόληψη και υπεύθυνο παιχνίδι.
Η προστασία του παραδοσιακού, όπως και των πιο ευάλωτων ομάδων, δείχνει να παραμένει ζητούμενο. Για όσο ο τομέας αυτός συνεχίζει να εξελίσσεται—και μάλλον θα συνεχίσει—η πλήρης και ειλικρινής ενημέρωση ίσως είναι η πιο ρεαλιστική ελπίδα να μη χαθεί το θετικό αποτύπωμα για την κοινωνία – και όσους ακολουθούν.